Bhagavad Gita in Telugu Language
ధ్యాయతో విషయాన్ పుంసః సంగస్తేషూపజాయతే
సంగాత్ సంజాయతే కామః కామాత్ క్రోధో భిజాయతే
ఈ శ్లోకాన్ని శ్రీకృష్ణుడు భగవద్గీతలోని రెండవ అధ్యాయంలో అర్జునుడికి “స్థితప్రజ్ఞుని లక్షణాలు” వివరిస్తూ ఉపదేశించాడు. ఇది కేవలం ఒక బోధ మాత్రమే కాదు, మన వ్యక్తిత్వ పరివర్తనకు మూల సూత్రంగా నిలుస్తుంది.
పదబంధ విశ్లేషణ
పదం | అర్థం | వివరణ |
---|---|---|
ధ్యాయతః | చింతన చేయుచుండే | ఏదైనా విషయాన్ని మనస్సులో మళ్లీ మళ్లీ ఆలోచించడం |
విషయాన్ | ఇంద్రియ విషయాలను | శబ్ద, స్పర్శ, రూప, రసం, గంధ |
పుంసః | మనిషికి | సాధారణ మానవుడు |
సంగః | ఆసక్తి | చింతన వలన ఏర్పడే మమకారం |
ఉపజాయతే | ఉత్పన్నమవుతుంది | కలుగుతుంది |
సంజాయతే | పుడుతుంది | తదుపరి స్థితి |
కామః | కోరిక | భోగ లాలస |
క్రోధః | కోపం | కోరిక తీరనప్పుడు వచ్చే భ్రాంతిచిత్త స్థితి |
భావార్థం
మనస్సు ఎప్పుడైతే భౌతిక విషయాలపై చింతన చేస్తుందో, అప్పటినుంచి మన అసలు సమస్యలు మొదలవుతాయి. మనస్సు ఆ విషయాలపై ఆసక్తి చూపుతుంది → ఆసక్తి కోరికగా మారుతుంది → కోరిక తీరకపోతే కోపం పుడుతుంది → కోపం మానసిక స్థిరత్వంను చంపేస్తుంది.
మనస్సు – సమస్యల మూలం మరియు పరిష్కారం
విషయాలపై చింతన (విషయాన్ ధ్యాయతః): మనస్సు బాహ్య ప్రపంచంలోని శబ్దాలు, స్పర్శలు, రూపాలు, రుచులు మరియు వాసనల వంటి భౌతిక విషయాలపై కేంద్రీకృతమైనప్పుడు, వాటి గురించి పదే పదే ఆలోచించడం మొదలుపెడుతుంది.
ఆసక్తి (సంగః): అలా నిరంతరం ఆలోచించడం వల్ల ఆ విషయాలపై మనకు ఒక విధమైన ఆకర్షణ, అనుబంధం ఏర్పడుతుంది. వాటిని పొందాలనే ఒక బలమైన ఆసక్తి మనలో మొదలవుతుంది.
కోరిక (కామః): ఈ ఆసక్తి క్రమంగా కోరికగా మారుతుంది. మనకు నచ్చిన ఆ భౌతిక వస్తువులను అనుభవించాలని, సొంతం చేసుకోవాలని తీవ్రమైన వాంఛ కలుగుతుంది. ఈ కోరికలు మన ఆలోచనలను నిరంతరం ఆక్రమిస్తాయి.
క్రోధం (క్రోధః): దురదృష్టవశాత్తు, మన కోరికలన్నీ నెరవేరకపోవచ్చు. అలాంటప్పుడు, మనలో అసహనం, నిరాశ మరియు ఆగ్రహం వంటి ప్రతికూల భావాలు కలుగుతాయి. ఈ నిరాశే క్రోధంగా మారుతుంది.
మానసిక స్థిరత్వంను కోల్పోవడం: కోపం మన విచక్షణను తగ్గిస్తుంది. మనం ఏమి చేస్తున్నామో, ఏమి మాట్లాడుతున్నామో అనే స్పృహ లేకుండా ప్రవర్తిస్తాం. ఇది మన మానసిక ప్రశాంతతను పూర్తిగా నాశనం చేస్తుంది మరియు మనల్ని అనేక సమస్యల్లోకి నెట్టేస్తుంది. మన ఆలోచనలు అస్తవ్యస్తంగా మారతాయి, సరైన నిర్ణయాలు తీసుకోలేము.
🔥 జీవన అన్వయం
🔹 1. ధ్యానం → 🔹 2. సంగము (ఆసక్తి) → 🔹 3. కామము (కోరిక) → 🔹 4. క్రోధము (కోపం) → 🔹 5. సమ్మోహం → 🔹 6. స్మృతిభ్రమం → 🔹 7. బుద్ధినాశం → 🔹 8. నాశనం
కోపం మనిషిని మూర్ఖుడిని చేస్తుంది. ఆ మూర్ఖత్వం వల్ల జ్ఞాపకశక్తి నశిస్తుంది. జ్ఞాపకశక్తి నశించడం వల్ల విచక్షణ కోల్పోతాడు. చివరకు ఇది వ్యక్తి యొక్క పతనానికి దారి తీస్తుంది.
📘 మనసు – మానవుని శత్రువా? మిత్రమా?
“మనస్సును నియంత్రించిన వ్యక్తికి అది ఉత్తమమైన మిత్రుని వలె తోడ్పడుతుంది. అదే మనస్సును నియంత్రించలేని వ్యక్తికి అది భయంకరమైన శత్రువుగా పరిణమిస్తుంది.”
💡 ప్రేరణాత్మక ఉదాహరణలు
🧘🏻 బుద్ధుడు
ఆయన ఇంద్రియ విషయాలపై వైరాగ్యం కలిగి, ధ్యాన మార్గం ద్వారా కోరికలను జయించారు. “ఆశయే దుఃఖానికి మూల కారణం” అని ఆయన ఉద్ఘాటించారు.
🔥 విశ్వామిత్రుడు
తపస్సు చేసుకుంటున్న విశ్వామిత్రుడికి మేనకను చూసిన క్షణంలోనే ధ్యానం భంగమైంది. ఆ అందమైన దృశ్యం అతనిలో మొదట కోరికను రేకెత్తించింది. ఆ కోరిక నెరవేరడంలో ఆటంకాలు ఎదురైనప్పుడు, అది క్రమంగా కోపంగా మారింది. ఈ సంఘటన, విషయాలపై మనసు లగ్నం చేస్తే ఎలా కోరికలు పుడతాయో, ఆ కోరికలు తీరకపోతే ఎలా క్రోధం వస్తుందో తెలిపే ఒక చక్కటి ఉదాహరణ.
✅ మార్గదర్శనం – మనస్సు నియంత్రణకు
సాధన | ప్రయోజనం |
---|---|
ధ్యానం | మనస్సు యొక్క స్థిరత్వం పెరుగుతుంది. |
జపం | ఆలోచనలు ఏకాగ్రతను పొందుతాయి. |
సత్సంగతి | హృదయంలో స్వచ్ఛమైన భావాలు మరియు ఉత్తమమైన ఆలోచనలు ఉదయిస్తాయి. |
శ్రద్ధగా శ్రవణం | గీత మరియు పురాణాల వంటి పవిత్ర గ్రంథాలను శ్రద్ధగా విన్నప్పుడు, మన అంతరంగంలో ఆత్మజ్ఞానం వికసిస్తుంది. |
అహార నియమం | శుద్ధమైన ఆహారం మన శరీరాన్ని పోషించడమే కాకుండా, మన అంతర్గత ప్రపంచాన్ని, అంటే మన మనస్సును కూడా శాంతింపజేసి, శుద్ధి చేస్తుంది. |
🙏 ముగింపు మాట
ఈ శ్లోకం మన జీవితం ఎలా నాశనమవుతుందో తెలియజేయడమే కాకుండా, ఆ వినాశనాన్ని నివారించే మార్గాన్ని కూడా సూచిస్తుంది. మన మనస్సు మనకు శత్రువు కాకూడదంటే, మనపై మనకు పూర్తి నియంత్రణ ఉండాలి.
నిత్యం జ్ఞానవంతులుగా ఉండాలంటే, మన ఆలోచనలు ఏ దిశలో ప్రయాణిస్తున్నాయో నిరంతరం గమనిస్తూ ఉండాలి. మన ప్రస్తుత ఆలోచనలే మన భవిష్యత్తును నిర్దేశిస్తాయి. కాబట్టి, మన ఆలోచనలను సక్రమమైన మార్గంలో నడిపించుకోవడం అత్యంత ఆవశ్యకం.