Gajendra Moksham Telugu
ఇభలోకేంద్రుడు హస్తరంధ్రముల నీ-రెక్కించి పూరించి చం
డ భమార్గంబున కెత్తి నిక్కి వడి ను-ద్దాడించి పింజింప నా
రభటుల్ నీరములోన బెల్లెగసె నక్రగ్రాహపాఠినముల్
సభమం దాడెడు మీనకర్కటముల న్బట్టెన్ సురల్ మాన్పడన్
పద విభాగం
ఇభలోకేంద్రుఁడు → శ్రేష్ఠమైన ఏనుగుల గుంపుకు అధిపతి (గజేంద్రుడు)
హస్తరంధ్రములన్ → తొండంలో ఉన్న రంధ్రములు (నాసారంధ్రాలు)
నీ-రెక్కించి → నీటిని పీల్చి
పూరించి → పూర్తిగా నింపి
చండ భమార్గంబున → వేడిగా ఉన్న కిరణములతో ప్రకాశించే సూర్యుని దారిలో
ఎత్తి → పైకి ఎత్తి
నిక్కి → వంగి
వడిన్ → వేగంగా
ఉడ్డాడించి → ఊదిచిమ్మి
పింజింప నా → పైకి చిమ్ముతూ
రభటుల్ → యోధులు (ఇక్కడ నీటిలోని జంతువుల అల్లకల్లోలం)
నీరములోన → నీటిలో
నక్రగ్రాహపాఠినముల్ → మొసళ్ళు, చేపలు, ఇతర నీటి జీవులు
బెల్లెగసె → భయంతో ఎగిరిపోతూ
సభమందాడెడు → జల సముదాయంలో తిరుగుతూ
మీనకర్కటములన్ → చేపలు, కర్కాటకాలు (చెప్పు చేపలు)
బట్టెన్ → (భయం కొరకు) శరణు కోరుట
సురల్ మాన్పడన్ → దేవతలు ఆశ్చర్యపడి
తాత్పర్యం
గజేంద్రుడు తన తొండంతో నీటిని పీల్చి, ఆకాశం వైపు ఎత్తి, వేగంగా తిప్పి చిమ్మినప్పుడు, నీటిలో ఉన్న మొసళ్ళు, ఎండ్రకాయలు, చేపలు భయంతో ఆకాశంలో తిరుగుతున్న మీనం, కర్కాటకం అనే రాశులను ఆశ్రయించాయి. ఇది చూసి దేవతలు ఆశ్చర్యపోయారు.
గజేంద్రుడు మరియు అతని అనుభవాలు
ఘట్టం | వివరణ | జీవితానికి సంబంధించిన పాఠం |
---|---|---|
నీటిలో ఆనందం | గజేంద్రుడు సరస్సులో ఆనందంగా విహరిస్తున్నాడు. అతని చర్యలు చుట్టూ ఉన్న జంతువులను ఆశ్చర్యపరుస్తాయి మరియు కొన్నింటిని భయపెడతాయి. | మన చర్యలు ఇతరులపై వివిధ ప్రభావాలను చూపుతాయి. మనం మా పనిని ఉత్సాహంతో చేస్తే, కొందరు ఆశ్చర్యపోతారు, మరికొందరు భయపడతారు. |
విపత్తు – సహనం పరీక్ష | గజేంద్రుడిని మొసలి దాడి చేస్తుంది. అతని ఆనందం క్షణాల్లో నశిస్తుంది. | జీవితంలో అనుకోని సవాళ్లు ఎదురవుతాయి. అటువంటి సమయాల్లో మన ధైర్యం పరీక్షించబడుతుంది. |
భయపడ్డ జీవులు – మార్పు ప్రభావం | గజేంద్రుడు ఊదిన నీటి ఉద్ధృతికి చేపలు, ఎండ్రకాయలు భయపడతాయి. | మన విజయాలు మరియు శక్తి చూసి కొందరు ఆశ్చర్యపడతారు, మరికొందరు భయపడతారు. మన అభివృద్ధి ఎవరికి ఎలా అనిపిస్తుందో మనం నియంత్రించలేము. |
నమ్మకం – పరిష్కారం | గజేంద్రుడు తన శక్తితో మొసలిని ఎదిరించడానికి ప్రయత్నించాడు. చివరికి శ్రీహరిని ప్రార్థించి రక్షించబడ్డాడు. | కేవలం శారీరక బలం లేదా ప్రతిభతో మాత్రమే ముందుకు సాగలేం. కొన్నిసార్లు మనం మానసిక శాంతిని, నిజమైన పరిష్కారాన్ని వెతకాలి. నమ్మకం మరియు విశ్వాసం మనకు అధిగమించే శక్తిని ఇస్తాయి. |
విశ్లేషణ
ఈ పద్యం గజేంద్రుని ఉల్లాస క్రీడను అద్భుతంగా వర్ణిస్తుంది.
- గజేంద్రుని ఉత్సాహం, అతని శక్తి, అతని చలనం వల్ల నీటి జీవాలలో కలిగిన గందరగోళాన్ని కవి హృద్యంగా వివరించారు.
- నీటి జీవులు భయంతో పైకి లేచిన తీరును గ్రహరాశుల ఆవర్తనంతో ఉపమానిస్తూ దృశ్యానికి విశేష కాంతిని అందించారు.
- దేవతల స్పందన ద్వారా ఈ ఘట్టానికి అంతరిక్ష ప్రాధాన్యతను చేకూర్చారు.