Kanipakam Devasthanam
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని చిత్తూరు జిల్లాలో ఉన్న పవిత్ర పుణ్యక్షేత్రం కాణిపాకం. ఇక్కడ వెలసిన వరసిద్ధి వినాయకుడు భక్తుల కొంగుబంగారంగా, కోరిన కోర్కెలు తీర్చే వరసిద్ధిగా ప్రసిద్ధి చెందాడు. ఎంతటి అనారోగ్యంతో ఉన్నవారైనా ఆ స్వామిని దర్శించుకుంటే సంపూర్ణ ఆరోగ్యం కలుగుతుందని భక్తుల ప్రగాఢ విశ్వాసం. సత్య ప్రమాణాలకు ఆలవాలమైన ఈ ఆలయం, భారతదేశంలోని ప్రముఖ పుణ్యక్షేత్రాల్లో ఒకటిగా నిలిచింది.
కాణిపాకం క్షేత్ర స్థల పురాణం
సుమారు వెయ్యి సంవత్సరాల చరిత్ర ఉన్న ఈ ఆలయ స్థల పురాణం ఎంతో ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది. పూర్వం, విహారపురి అనే గ్రామంలో ముగ్గురు అన్నదమ్ములు ఉండేవారు. వీరికి ఒకే ఒక ఎకరం భూమి ఉండేది. ఆ భూమిలో పాతిక వంతు (కాణి)ను సాగు చేయడానికి బావిని తవ్వుతుండగా, ఒక రాయి అడ్డుపడింది. దాన్ని తొలగించడానికి పలుగుతో బలంగా కొట్టగా, ఆ రాయి నుండి రక్తం కారడం మొదలుపెట్టింది. ఆ రక్తపు చుక్కలు ఆ ముగ్గురి శరీరాలపై పడగానే, వారికున్న శారీరక వైకల్యాలు మాయమయ్యాయి.
ఈ వింతను చూసి ఆశ్చర్యపోయిన గ్రామస్తులు, ఆ రాయిని మరింత తవ్వగా, అందులో వినాయకుని స్వయంభూ విగ్రహం దర్శనమిచ్చింది. ఈ అద్భుతాన్ని చూసిన జనం భక్తిపారవశ్యంతో కొబ్బరికాయలు కొట్టగా, ఆ నీరు బావి నుండి ప్రవహించి, ‘కాణి’ అనే పాతిక వంతు పొలాన్ని తడిపింది. ఈ కారణం చేత ఈ ప్రాంతానికి కాణిపాకం అనే పేరు వచ్చిందని చెబుతారు.
స్వయంభూ వినాయకుని ప్రత్యేకత
కాణిపాకంలో వెలసిన వినాయక విగ్రహం ప్రత్యేకమైనది. ఈ స్వామి బావిలో స్వయంభువుగా వెలిశారు. మూలవిరాట్టు బొజ్జ భాగం మాత్రమే మనకు దర్శనమిస్తుంది. మిగిలిన భాగం బావిలోపల ఉంటుందని నమ్ముతారు. కాలక్రమేణా స్వామి విగ్రహం పెరుగుతూ ఉంటుందని భక్తులు చెబుతుంటారు. ఈ విషయాన్ని ధృవీకరించడానికి, స్వామికి అర్పించే వెండి కవచం ప్రతి ఏటా కొంచెం కొంచెంగా మార్చవలసి వస్తుందని ఆలయ అధికారులు చెబుతారు.
అభిషేకాలకు ఉపయోగించే జలం కూడా ఈ బావి నుంచే వస్తుంది. బావి చుట్టూ గర్భగుడిని నిర్మించారు. ప్రతిరోజు ఈ క్షేత్రానికి వచ్చే భక్తులకు స్వామివారు ఎలా వెలిశారో, ఈ ప్రదేశం యొక్క విశిష్టతను అర్చకులు వివరిస్తారు.
ఆలయ చరిత్ర మరియు నిర్మాణం
- 11వ శతాబ్దం: చోళరాజు మొదటి కుళోత్తుంగ చోళుడు ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించాడు.
- 14వ శతాబ్దం: విజయనగర రాజుల హయాంలో ఆలయం మరింత అభివృద్ధి చెందింది.
ఈ ఆలయంలో లభించిన శాసనాల్లో చోళ, పాండ్య, గంగ రాజుల ప్రస్తావన ఉంది. చోళ శాసనాల్లో ఈ క్షేత్రాన్ని కావణిపాక్కం అని పేర్కొన్నారు.
అనుబంధ ఆలయాలు మరియు విశేషాలు
కాణిపాకం ఆలయం కేవలం వరసిద్ధి వినాయకుడి క్షేత్రమే కాదు, ఇక్కడ వరదరాజస్వామి మరియు మణికంఠేశ్వరస్వామి ఆలయాలు కూడా ఉన్నాయి. దీనివల్ల ఈ క్షేత్రాన్ని అద్వైత క్షేత్రం అని కూడా పిలుస్తారు.
- వినాయకుని ఆలయం: ఇక్కడ వీరాంజనేయస్వామి ఉపాలయం కూడా ఉంది.
- మణికంఠేశ్వరాలయం: మహా గణపతితో పాటు, బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరులు కొలువుదీరి ఉన్నారు.
- వరదరాజస్వామి ఆలయం: ఇక్కడ శ్రీదేవి, భూదేవి సమేతంగా వరదరాజస్వామి వెలిశారు.
సత్య ప్రమాణాల క్షేత్రం
కాణిపాకం ఆలయం సత్య ప్రమాణాలకు చాలా ప్రసిద్ధి. ఏదైనా సమస్యను పరిష్కరించుకోవడానికి, లేదా తప్పులు చేసినవారు తమ తప్పులను ఒప్పుకోవడానికి ఈ ఆలయంలో ప్రమాణం చేస్తుంటారు. ఆలయంలో ప్రమాణం చేసిన తర్వాత మాట తప్పే సాహసం ఎవరూ చేయలేరని ఇక్కడి ప్రజలు బలంగా నమ్ముతారు. అందుకే కుటుంబ కలహాలు, దొంగతనాలు, వివాహేతర సంబంధాల వంటి సమస్యలు ఉన్నప్పుడు, సత్య ప్రమాణం చేయించి పరిష్కారం కనుగొంటారు.
బాహుదా నది మహిమ
కాణిపాకం క్షేత్రాన్ని తాకుతూ ప్రవహించే బాహుదా నదికి కూడా గొప్ప చరిత్ర ఉంది. పురాణాల ప్రకారం, శంఖుడు మరియు లిఖితుడు అనే ఇద్దరు సోదరులు దొంగతనానికి పాల్పడి, తమ చేతులను పోగొట్టుకుంటారు. వారు పశ్చాత్తాపంతో ఈ నదిలో స్నానం చేయగా, వారి పోయిన బాహువులు (చేతులు) తిరిగి వచ్చాయని పురాణాలు చెబుతాయి. అందుకే ఈ నదికి బాహుదా (బాహువులను ఇచ్చేది) అనే పేరు వచ్చిందని నమ్ముతారు.
ఆలయ పునర్నిర్మాణం మరియు ఆధునికీకరణ
ఆలయ రూపురేఖలు పూర్తిగా మారిపోయాయి. 2021లో సుమారు ₹10 కోట్లతో ఆలయాన్ని పునర్నిర్మించారు. పాత ఆలయాన్ని పూర్తిగా తొలగించి, ఆధ్యాత్మికత ఉట్టిపడేలా రాతి కట్టడాలను నిర్మించారు. 2021 ఆగస్టు 4న నూతన ధ్వజస్తంభాన్ని ప్రతిష్ఠించి, ఆగస్టు 21న మహా కుంభాభిషేకం నిర్వహించారు.
| మార్పులు | వివరణ |
| క్యూ కాంప్లెక్స్ | తిరుమల తరహాలో క్యూ కాంప్లెక్స్ ఏర్పాటు చేశారు. వృద్ధులు, మహిళలు మరియు పిల్లలు దర్శనం కోసం ఎక్కువసేపు వేచి ఉండాల్సి వచ్చినప్పుడు ఇబ్బందులు పడకుండా ఉండేందుకు ఇది సహాయపడుతుంది. |
| ఉత్తర ద్వారం క్యూలైన్ | వీఐపీల రాకపోకల వల్ల సామాన్య భక్తులకు ఇబ్బంది కలగకుండా, వారి కోసం ఉత్తర ద్వారం గుండా ప్రత్యేక క్యూలైన్ను ఏర్పాటు చేశారు. |
| వర్ణ శోభిత రాజగోపురం | ఇంతకు ముందు ఏకవర్ణంలో ఉన్న ఆలయానికి 2022 నుండి పంచవర్ణాలను అద్దారు, ఇది ఆలయానికి మరింత శోభను తెచ్చిపెట్టింది. |
ఆలయ దర్శన సమయాలు
కాణిపాకం ఆలయం ఉదయం 4:00 గంటల నుండి రాత్రి 9:30 గంటల వరకు భక్తుల కోసం తెరిచి ఉంటుంది. ఆలయంలో నిర్వహించే పూజలు, అభిషేకాలు ఈ కింది విధంగా ఉంటాయి:
- ఉదయం 4:00: సుప్రభాతంతో ఆలయం తెరుచుకుంటుంది. ఆ తర్వాత బిందు తీర్థాభిషేకం నిర్వహిస్తారు.
- ప్రత్యేక అభిషేకాలు: రోజులో వివిధ సమయాల్లో ప్రత్యేక అభిషేకాలు, పూజలు జరుగుతాయి.
- సర్వదర్శనం: భక్తులు ఎక్కువ సమయం నిలబడకుండా ఉండేందుకు వీలుగా సర్వదర్శనం తరచుగా జరుగుతుంది.
- మధ్యాహ్నం విరామం: ఆలయం మధ్యాహ్నం 1:00 నుండి 3:00 గంటల వరకు మూసి ఉంటుంది.
కొన్ని ప్రత్యేక పూజలు మరియు దర్శనాలకు ఆన్లైన్లో లేదా నేరుగా ఆలయం వద్ద స్లాట్లు బుక్ చేసుకోవచ్చు.
https://www.aptemples.ap.gov.in/en-in/temples/SSVVSD/aboutTemple
ప్రయాణ మార్గాలు
కాణిపాకం ఆలయానికి చేరుకోవడానికి వివిధ ప్రయాణ మార్గాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.
| ప్రయాణ స్థలం | దూరం (సుమారుగా) | ప్రయాణ సమయం (సుమారుగా) | ప్రయాణ సాధనం |
| తిరుపతి | 70 కిలోమీటర్లు | 1 గంట 15 నిమిషాలు | ఏపీఎస్ఆర్టీసీ బస్సులు నేరుగా లభిస్తాయి. |
| చిత్తూరు | 12 కిలోమీటర్లు | 30 నిమిషాలు | బస్సులు, ఆటోలు అందుబాటులో ఉంటాయి. |
- రైలు మార్గం: తిరుపతి నుండి చిత్తూరుకు రెగ్యులర్ రైలు సేవలు ఉన్నాయి. చిత్తూరు చేరుకున్న తర్వాత, అక్కడి నుండి కాణిపాకానికి బస్సులు లేదా ఇతర వాహనాలలో చేరుకోవచ్చు.
ముగింపు
సత్యం, భక్తి, మహిమల సమ్మేళనమే కాణిపాకం క్షేత్రం. స్వయంభువుగా వెలిసిన వరసిద్ధి వినాయకుని అద్భుత మహిమలు, సత్య ప్రమాణాల విశిష్టత, పవిత్ర బాహుదా నది కథ, చోళ రాజుల నుండి నేటి ఆధునిక నిర్మాణం వరకు… ఈ ఆలయం ప్రతి అడుగులోనూ ఒక అద్భుతాన్ని చాటుతోంది. నిత్యం వేలాది మంది భక్తులకు ఆరోగ్యం, ఆనందం, అభయం ప్రసాదిస్తూ, కోరిన కోర్కెలు తీర్చే కొంగుబంగారంగా వినాయకుడు ఇక్కడ కొలువై ఉన్నాడు. ఈ పుణ్యక్షేత్రాన్ని సందర్శించడం ఒక మతపరమైన అనుభవం మాత్రమే కాదు, మనస్సుకు ప్రశాంతతను, నమ్మకాన్ని కలిగించే ఒక అనిర్వచనీయమైన ఆధ్యాత్మిక యాత్ర. ఈ క్షేత్ర సందర్శన మీకు జీవితంలో ఒక మరపురాని జ్ఞాపకంగా నిలిచిపోతుంది.