Ramayanam Story in Telugu – రామాయణం 52

Ramayanam Story in Telugu- సుగ్రీవుడు తన భార్యలైన తార, రుమలతో ఆనందంగా, సంతోషంగా కాలాన్ని గడుపుతున్నాడు.

🔗 శ్రీరామాయణం విభాగం – బక్తివాహిని వెబ్‌సైట్

వర్షాకాలాన్ని చూసి రాముడు లక్ష్మణుడితో ఇలా అన్నాడు: “లక్ష్మణా! ఈ వర్ష ఋతువులో విస్తారంగా వర్షాలు కురవడం వల్ల భూమిపై పచ్చటి గడ్డి ఏపుగా పెరిగింది. నేలంతా పచ్చదనంతో నిండి ఉంది. భూమి మీద ఎర్రటి ఇంద్రగోప పురుగులు అక్కడక్కడ తిరుగుతుండగా, ఆ దృశ్యం భూదేవి ఎర్రటి చుక్కలున్న పచ్చని చీర కట్టుకున్నట్లుగా ఉంది. నదులన్నీ నీటితో నిండుగా ప్రవహిస్తున్నాయి. మేఘాలు దట్టంగా కురుస్తున్నాయి.

ఏనుగులు పెద్దగా ఘీంకరిస్తున్నాయి. అడవుల మధ్య భాగాలు మరింత అందంగా కనిపిస్తున్నాయి. భార్యలు పక్కన లేనివారు వారి గురించే ధ్యానిస్తున్నారు. వర్షం పడుతుంటే నెమళ్ళు నాట్యం చేస్తున్నాయి. వానరాలన్నీ ఎంతో సంతోషంగా ఉన్నాయి. ఆకాశంలో కదులుతున్న మేఘాలు యుద్ధానికి వెళ్తున్న రథాల్లా ఉన్నాయి. మెరుపులు ఆ రథానికి కట్టిన జెండాల్లా మెరుస్తున్నాయి. మేఘాలు కమ్ముకుంటుంటే గాలికి దుమ్ము ఎగిరిపడుతోంది. ఇవన్నీ చూస్తుంటే రావణాసురుడిపై ఎప్పుడు యుద్ధం చేద్దామా అని ఉవ్విళ్లూరుతున్న వానరుల యొక్క శక్తి నాకు గుర్తుకు వస్తోంది.

అంశం	వివరణ
భూమి	వర్షాల వల్ల బాగా పెరిగిన పచ్చని గడ్డితో నిండి ఉంది. అక్కడక్కడ ఎర్రటి ఇంద్రగోప పురుగులు తిరుగుతుండటంతో, భూదేవి ఎర్రటి చుక్కలున్న పచ్చని చీర కట్టుకున్నట్లు ఉంది.
నదులు	నీటితో నిండి ప్రవహిస్తున్నాయి.
మేఘాలు	వర్షిస్తున్నాయి.
ఏనుగులు	పెద్ద శబ్దాలు చేస్తున్నాయి.
వనమధ్య భాగాలు	ప్రకాశిస్తున్నాయి.
ఒంటరి వారు	తమ భార్యలను గుర్తు చేసుకుంటూ ధ్యానం చేస్తున్నారు.
నెమళ్ళు	వర్షం పడుతుంటే నాట్యం చేస్తున్నాయి.
వానరాలు	చాలా సంతోషంగా ఉన్నాయి.
మేఘాలు	ఆకాశంలో వెళ్తున్న మేఘాలు యుద్ధానికి వెళ్తున్న రథాల్లా ఉన్నాయి. మెరుపులు ఆ రథాలకు కట్టిన పతాకాల్లా కనిపిస్తున్నాయి.
గాలి	మబ్బులు వస్తుండటంతో దుమ్ము రేపుతోంది.

లేత ఇంద్రగోప పురుగుల చిత్రాలతో, కొత్త పచ్చికబయళ్లతో భూమి ప్రకాశిస్తోంది. చిలుక మెడ రంగును పోలిన శరీరంతో, లక్కతో అలంకరించిన ఎర్రటి కంబళాన్ని ధరించిన స్త్రీ వలె భూమి శోభిల్లుతోంది.

ఒక పెద్ద మదపు ఏనుగు వర్షంలో తడుస్తూ హాయిగా పడుకుని ఉంది. ఇంతలో పిడుగు పడినట్లు ఒక మేఘం పెద్ద శబ్దం చేసింది. ఆ శబ్దాన్ని విన్న ఏనుగు ‘అబ్బా! ఇంకొక మదపు ఏనుగు ఎక్కడో అరుస్తోంది, దాని మదాన్ని అణిచివేస్తాను’ అనుకుని తన తొండాన్ని పైకెత్తి పెద్దగా ఘీంకరిస్తూ ఆ శబ్దం వినిపించిన వైపుకు బయలుదేరింది. కొంత దూరం వెళ్ళాక మళ్ళీ ఆ మేఘం శబ్దం చేసింది. ‘ఓహో, ఇది మేఘం ఉరుముతోంది. మరొక మదపు ఏనుగు కాదన్నమాట’ అని తన తొండాన్ని కిందకు దించి మెల్లగా వెనక్కి నడుచుకుంటూ వచ్చి తాను ముందు పడుకున్న చోటనే పడుకుంది.

రంగురంగుల కప్పలు, తోకలున్న కప్పలు, పొడవైన కప్పలు ఇలా రకరకాల కప్పలు ఇంతకుముందు ఎక్కడ ఉన్నాయో తెలియదు కానీ, ఎప్పుడైతే మేఘం నుండి పడిన వర్షపు నీటిధారలు వాటిని తాకాయో, ఆ కప్పలన్నీ బెకబెకమని ఒకే విధమైన శబ్దం చేశాయి. ఈ వర్షాలు పడే కాలంలోనే సామవేదం నేర్చుకునే వారికి పాఠం ప్రారంభిస్తారు.

నిద్ర మెల్లమెల్లగా కదిలి కేశవుడిని చేరుకుంటుంది. నది వేగంగా ప్రవహిస్తూ సముద్రంలో కలిసిపోతుంది. ఆకాశంలో కొంగలు గుంపులు గుంపులుగా వెళ్ళిపోతున్నాయి. పతివ్రత అయిన స్త్రీ ఈ ఋతువు ప్రభావం చేత మెల్లమెల్లగా భర్త కౌగిలిలోకి చేరుకుంటుంది. ఈ వర్షాకాలం ఎంతో గొప్పది.

సుగ్రీవుడు చాలా కష్టాలు పడ్డాడు. అందుకని నేను విశ్రాంతి తీసుకోమని చెప్పాను. నాకు సుగ్రీవుడి మీద నమ్మకం ఉంది. ఈ వర్షాకాలం ముగిసి కార్తీకమాసం వస్తుంది, అప్పుడు వర్షాలు ఉండవు. సుగ్రీవుడు తప్పకుండా మనకు సహాయం చేస్తాడు” అని రాముడు అన్నాడు.

కొండలు మరియు అడవుల వెంట తిరిగే ఒక మదపు ఏనుగు మేఘం యొక్క శబ్దాన్ని విని, అది మరొక ఏనుగు యొక్క ప్రతిధ్వని అని భ్రమించి, యుద్ధం చేయాలనే కోరికతో ముందుకు సాగింది. కానీ అది మేఘ గర్జన అని తెలుసుకుని వెనుదిరిగింది.

నిద్ర మెల్లగా విష్ణువును చేరుకుంటుంది. నది వేగంగా సముద్రంలో కలుస్తుంది. సంతోషించిన కొంగలు మేఘాల వైపు వెళ్తాయి. ప్రేమతో నిండిన భార్య తన ప్రియుడిని చేరుకుంటుంది.

వర్షాకాలం ముగిసింది. కార్తీకమాసం ప్రారంభమైంది. హనుమంతుడు సుగ్రీవుడి దగ్గరికి వెళ్ళి ఇలా అన్నాడు: “సుగ్రీవా! నువ్వు రాముడి దయ వల్ల రాజ్యాన్ని పొందావ్‌. నువ్వు మిత్రుడికి ప్రత్యుపకారం చేయాలి. రాజు ఎల్లప్పుడూ నాలుగు విషయాలలో అప్రమత్తంగా ఉండాలి: తన కోశాగారం నిండుగా ఉండాలి, తగినంత సైన్యం ఉండాలి, మిత్రుల పట్ల అశ్రద్ధగా ఉండకూడదు, రాజ్యాన్ని సమర్థవంతంగా పాలించాలి. ఈ నాలుగు విషయాలలో రాజు చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి. వర్షాకాలం గడిచిపోయింది. నువ్వు రాముడి దగ్గరికి వెళ్ళాలి కానీ నువ్వు వెళ్ళలేదు. నువ్వు వెళ్ళకపోవడం వల్ల రాముడు నీకు గుర్తు చేయవలసి వస్తుంది. రాముడు గుర్తు చేస్తే అది వేరేలా ఉంటుంది. అలా గుర్తు చేయకపోవడం రాముని యొక్క గొప్ప మనస్సు. పోనీలే అని రాముడు ఓర్పు వహిస్తున్నాడు. ఆ ఓర్పు హద్దులు దాటకముందే నీ అంతట నువ్వు వెళ్ళి రాముడిని కలవడం మంచిది.

నువ్వు వానరులను అన్ని దిక్కులకు వెళ్ళి సీతమ్మను వెతకమని ఆజ్ఞాపించు. ఈ మాట నువ్వు ముందు చెబితే నీ గౌరవం నిలబడుతుంది. రాముడు వచ్చి ‘నా పని ఎందుకు చేయలేదు?’ అని అడిగితే, ఆనాడు నువ్వు ఈ మాట చెప్పకపోయినా నీ మర్యాద నిలబడదు. నువ్వు ఆ పరిస్థితి తెచ్చుకోవద్దు. రాముడు నీకు రెండు ఉపకారాలు చేశాడు: నీకు బలమైన శత్రువైన వాలిని చంపాడు, అదే సమయంలో నీకు రాజ్యాన్ని ఇచ్చాడు. మీరు అగ్నిసాక్షిగా స్నేహం చేసుకున్నప్పుడు ఆయన నీతో ‘నేను నీకు సహాయం చేస్తాను. నువ్వు సీతను వెతికి పెట్టు’ అన్నాడు. ఆయన నీకు చేసినంత సహాయాన్ని నిజానికి నీ నుంచి ఆశించలేదు.

అన్ని దిక్కులకు వెళ్ళగల బలవంతులైన వానరులు నీ దగ్గర ఉన్నారు. వారు వెళ్ళడానికి ఉత్సాహంగా ఉన్నారు. నీ ఆజ్ఞ లేదు కాబట్టి వారు వెళ్ళలేదు. నువ్వు కామంతో మితిమీరిన ఆనందంలో ఉన్నావు కాబట్టి వారికి నీ ఆజ్ఞ లేదు. రాముడే దుఃఖపడి కోదండాన్ని పట్టుకుంటే ఆయనను అడ్డుకోగలిగే వారు ఎవరూ లేరు. అప్పుడు నీకే కాదు, లోకానికి కూడా ప్రమాదం” అని హనుమంతుడు హెచ్చరించాడు.

హనుమంతుడి మాటలను అర్థం చేసుకున్న సుగ్రీవుడు వెంటనే నీలుడిని పిలిచి “నువ్వు వెంటనే వెళ్ళి ఈ భూమండలంలో ఎక్కడెక్కడ వానరులు, లాంగూలాలు, భల్లూకాలు ఉన్నారో వారందరినీ వెంటనే ఇక్కడికి రమ్మని చెప్పు. వీరందరూ కూడా పదిహేను రోజుల లోపల ఇక్కడికి చేరుకోవాలి. తర్వాత ఏ వానరుడు ఇక్కడికి చేరుకుంటాడో ఆ వానరుడి గొంతు కోయబడుతుంది. ఇది సుగ్రీవుని ఆజ్ఞగా ప్రకటించు” అని ఆదేశించాడు.

సుగ్రీవుడు చెప్పిన విధంగా అందరికీ ప్రకటించారు. సుగ్రీవుడు మళ్ళీ అంతఃపురంలోకి వెళ్ళిపోయాడు.

కార్తీకమాసం వచ్చినా సుగ్రీవుడి నుండి ఒక్క మాట కూడా రాకపోవడంతో రాముడు లక్ష్మణుడిని పిలిచి ఇలా అన్నాడు: “పరస్పర వైరం ఉన్న రాజులందరూ కూడా ఒకరినొకరు ఓడించడానికి సైన్యంతో యుద్ధానికి వెళ్ళిపోయారు. ఆకాశమంతా నిర్మలంగా అయిపోయింది. నీటి ప్రవాహాలన్నీ స్వచ్ఛంగా మారాయి. నేలపై ఉండే బురద ఇంకిపోయింది. చంద్రుడు విశేషమైన వెన్నెలను కురిపిస్తున్నాడు. శరదృతువు వచ్చేసింది. కానీ సుగ్రీవుడికి మాత్రం ఈ కాలం వచ్చినట్లుగా లేదు. ఈ కాలం వచ్చిన తర్వాత సుగ్రీవుడు ఏ ప్రయత్నం చేయాలో ఆ ప్రయత్నం చేసినవాడిగా కనిపించడం లేదు.

లక్ష్మణా! సుగ్రీవుడు ఎందుకు సహాయం చేయడం లేదో, ఈ గుహ దగ్గరికి ఎందుకు రావడం లేదో, నాతో ఎందుకు మాట్లాడటం లేదో తెలుసా?

ప్రియురాలు లేనివాడిని, దుఃఖంతో ఉన్నవాడిని, రాజ్యాన్ని కోల్పోయినవాడిని, అడవుల పాలైనవాడిని అయిన నాపై సుగ్రీవుడు దయ చూపడం లేదు, లక్ష్మణా!

నాకు ప్రియమైన భార్యను రాక్షసుడు ఎత్తుకుపోయాడు. నేను అపారమైన దుఃఖంలో ఉన్నాను. నా రాజ్యం పోయింది. అటువంటి దీనుడిని కదా, ఇవ్వాళ నా దగ్గర ఏముంది? గుహలో పడుకొని ఉన్నాను కదా! అందుకని సుగ్రీవుడికి నా మీద దయ లేదు. నన్ను రక్షిస్తానని అన్న సంగతి మరిచిపోయాడు. నేను ఇప్పుడు అనాథను, రావణుడేమో నన్ను అవమానించాడు. దీనుడిని, ఇంటికి చాలా దూరంగా ఉన్నాను. నేను నా భార్యను పొందాలనే స్థితిలో ఉండి సుగ్రీవుడిని శరణు వేడాను. అయినా సుగ్రీవుడు నాకు సహాయం చేయడం లేదు.

ఈ కారణాల వల్లే సుగ్రీవుడు నన్ను ఇంత చులకనగా చూస్తున్నాడు. నాకు ఏమి చేయాలో తెలుసు. చేసుకున్న ఒడంబడికను మరిచిపోయాడు. సీతను ఎలాగైనా వెతుకుతానని ప్రతిజ్ఞ చేశాడు. ఇప్పుడు తన భార్యలతో కామసుఖాన్ని అనుభవిస్తున్నాడు.

తనను ఆశ్రయించిన వారికి, ఇంతకుముందు ఉపకారం చేసిన వారికి ఇచ్చిన వాగ్దానాన్ని నెరవేర్చనివాడు లోకంలో నీచుడు.

ఎవడైతే చేసిన ఉపకారాన్ని మరిచిపోయి తిరిగి ప్రత్యుపకారం చేయడో వాడు పురుషాధముడు అని శాస్త్రం చెబుతుంది. ఒక మాట నోటి వెంట వస్తే ఆ మాటకి కట్టుబడిపోయిన వాడిని పురుషోత్తముడు అంటారు. తమ పనులు పూర్తి చేసుకుని తమ మిత్రులకు అక్కరకు రాకుండా జీవితాన్ని గడుపుతున్న వాడి శరీరం పడిపోయిన తర్వాత కుక్కలు కూడా వాడి శరీరాన్ని తినడానికి ఇష్టపడవు. ఇవ్వాళ సుగ్రీవుడు అటువంటి కృతఘ్నతా భావంతో ప్రవర్తిస్తున్నాడు. నేను కోదండాన్ని పట్టుకుని వేసే బాణాల యొక్క మెరుపులను చూడాలని, నా వింటినారి యొక్క ధ్వనిని వినాలని అనుకుంటున్నట్లుగా ఉన్నాడు. రాముడికి కోపం వచ్చి యుద్ధ భూమిలో నిలబడిన నాడు రాముడి స్వరూపం ఎలా ఉంటుందో మరిచిపోయినట్లున్నాడు. లక్ష్మణా! నువ్వు ఒకసారి కిష్కింధకు వెళ్ళి ‘సుగ్రీవా! మా అన్నగారు కోపం వచ్చి కోదండం పట్టుకుని బాణాలు విడిచిపెడుతున్నప్పుడు ఆయన యొక్క రూపాన్ని చూడాలని అనుకుంటున్నావా?’ అని అడుగు.

వాలి చనిపోయిన దారి ఇంకా మూసుకుపోలేదు. సుగ్రీవా! నీవు చేసిన వాగ్దానానికి కట్టుబడి ఉండు, వాలి వెళ్ళిన దారిలో నీవు వెళ్ళకు.

అలాగే నేను చెప్పానని ఈ మాట కూడా చెప్పు ‘వాలి ఏ దారిలో వెళ్ళిపోయాడో ఆ దారి ఇంకా మూసేయలేదని చెప్పు. చేసుకున్న ఒప్పందానికి కట్టుబడి ఉండమని చెప్పు. లేకపోతే నీ అన్న వెళ్ళిన దారిలో నిన్ను పంపడానికి మా అన్నయ్య సిద్ధపడుతున్నాడు’ అని చెప్పు. ఆనాడు ధర్మం తప్పిన వాలిని ఒక్కడినే ఒకే బాణంతో చంపాను, ఈనాడు సుగ్రీవుడు ధర్మం తప్పినందుకు ఒక బాణంతో సపరివారంగా అందరినీ పంపించేస్తానని చెప్పు” అని రాముడు తీవ్రంగా అన్నాడు.

లక్ష్మణుడు ఆగ్రహంతో ఇలా అన్నాడు: “ఎందుకన్నయ్యా ఇన్ని మాటలు? వాడు రాజ్యం పాలించడానికి అనర్హుడు. నీ వల్ల ఉపకారం పొంది రాజ్యాన్ని పొందాడు. ఇప్పుడే వెళ్ళి సుగ్రీవుడిని చంపేస్తాను. ఇంక నేను నా కోపాన్ని ఆపుకోలేను. నీ దాకా ఎందుకు, నేనే సుగ్రీవుడిని చంపేస్తాను. సుగ్రీవుడిని చంపి అంగదుడికి పట్టాభిషేకం చేస్తాను. అంగదుడు వెంటనే సైన్యాన్ని పంపించి సీతమ్మను వెతుకుతాడు. సుగ్రీవుడి యొక్క తప్పిదం తలుచుకుంటుంటే, నీ బాధ తలుచుకుంటుంటే నాకు ఇంకా ఇంకా కోపం వస్తోంది. నేను ఇప్పుడే బయలుదేరి వెళ్తాను.”

ఒకవేళ లక్ష్మణుడు నిజంగానే సుగ్రీవుడిని చంపేస్తాడేమో అని రాముడు శాంతించి లక్ష్మణుడితో “లక్ష్మణా! మనం ఇంతకుముందు సుగ్రీవుడితో చేసుకున్న స్నేహాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకో. ఆ స్నేహాన్ని గుర్తు పెట్టుకుని సుగ్రీవుడు ఎక్కడ దారి తప్పాడో ఆ తప్పిన దారి నుండి మంచి దారిలోకి మళ్ళించు. అంతే కానీ చంపేస్తాను అని అశుభకరమైన మాటలు మాట్లాడకు” అని చెప్పాడు.

రాముడు అన్ని మాటలు చెప్పినా కానీ లక్ష్మణుడి మనస్సులో కోపం తగ్గలేదు. ఇవ్వాళ మా అన్నయ్యకు సుగ్రీవుడు ఇంత కోపం తెప్పించాడని ఆగ్రహంతో కిష్కింధ నగరం వైపు అడ్డదారి గుండా బయలుదేరాడు. లక్ష్మణుడు వెళ్తున్న దారిలో ఒక చెట్టు కొమ్మ అడ్డంగా ఉంది, ‘నేను వెళ్తున్న దారికి అడ్డు వస్తావా’ అని ఆ చెట్టును పెకలించి అవతల పడేశాడు. ఆయన దారిలో అడ్డు వచ్చిన వృక్షాలను, రాళ్ళను పెకలిస్తూ, ముక్కలు చేస్తూ ముందుకు వెళ్ళాడు. అలా వేగంగా వస్తున్న లక్ష్మణుడిని చూసి కొంతమంది వానరులు చెల్లాచెదురై పారిపోయారు. లక్ష్మణుడు యుద్ధానికి వస్తున్నాడని తలచి కొంతమంది పెద్దగా కేకలు వేశారు. ఆ సమయానికి సుగ్రీవుడు అంతఃపురంలో తారతో, రుమతో, వానర కాంతలతో విపరీతమైన మద్యం సేవించి, పూలమాలలన్నీ చెదిరిపోయి కామభోగంలో మునిగి ఉన్నాడు.

లక్ష్మణుడు అక్కడే బయట ఉన్న అంగదుడితో “నువ్వు లోపలికి వెళ్ళి నీ పినతండ్రి అయిన సుగ్రీవుడితో ఒక మాట చెప్పు. ‘రాముడు దుఃఖంతో ఉన్నాడు. రాముడి మాటలు చెప్పడం కోసం ఆయన తమ్ముడైన లక్ష్మణుడు వచ్చి ద్వారం వద్ద ఎదురు చూస్తున్నాడు. ఆయన నీతో మాట్లాడాలని అనుకుంటున్నాడు’. ఈ మాటలను లోపలికి వెళ్ళి నీ పినతండ్రితో చెప్పి ఆయన ఏమనుకుంటున్నాడో వచ్చి నాతో చెప్పు” అన్నాడు. అంగదుడితో పాటు ప్లక్షుడు, ప్రభావుడు అనే ఇద్దరు మంత్రులు కూడా వెళ్ళారు. అంగదుడు లోపలి వెళ్ళి సుగ్రీవుడికి, తారకి, రుమకి పాదాభివందనం చేసి లక్ష్మణుడు చెప్పిన మాటలను సుగ్రీవుడికి చెప్పాడు. బాగా మత్తులో ఉండటం వలన అంగదుడు చెప్పిన మాటలు సుగ్రీవుడి మనస్సులోకి వెళ్ళలేదు.

లక్ష్మణుడిని చూసి భయపడిన మిగిలిన వానరులు ఒక పెద్ద కేక పెట్టారు. ఆ కేకకు సుగ్రీవుడు ఉలిక్కిపడి అక్కడే ఉన్న మంత్రులను పిలిచి “ఆ వానరులు ఎందుకు అలా అరుస్తున్నారు?” అని అడిగాడు. అప్పుడు వాళ్ళు కూడా లక్ష్మణుడు చెప్పిన మాటలను చెప్పారు. ఆ మాటలు విన్న సుగ్రీవుడు “నేను రాముని పట్ల ఎటువంటి తప్పు చేయలేదు. బహుశా రాముడితో నా స్నేహాన్ని చెడగొట్టడానికి నన్ను ద్వేషించే వాళ్ళు రామలక్ష్మణులకు చాడీలు చెప్పి ఉంటారు. నా గురించి ఎవరో అలా చెబితే రామలక్ష్మణులు నమ్మకూడదు. వాళ్ళకు ఇంత కోపం ఎందుకు వచ్చింది? స్నేహం చేయడం తేలిక. స్నేహాన్ని నిలుపుకోవడం చాలా కష్టం. రాముడు నాకు చేసిన మేలును నేను ఎన్నడూ మరువను, రాముడికి సహాయం చేయకపోవడం నా తప్పే” అన్నాడు.

హనుమంతుడు అన్నాడు “సుగ్రీవా! నీకు ఇంకా అర్థం కాలేదు. నీ మీద రాముడికి ఉన్నది ప్రతీకారేచ్ఛ కాదు, కోపం కాదు. ఆయనకు నీ మీద ప్రేమతో కూడిన కోపం ఉంది. నువ్వు నీ భార్యలతో ఉన్నావు. రాజ్యాన్ని పొందావు, సమయం దాటిపోయినా సుఖాలు అనుభవిస్తున్నావు. రాముడికి భార్య లేదు, రాజ్యం లేదు. నీకు సహాయం చేశాడు, నీకు సమయం ఇచ్చాడు. నగరానికి కూడా రాకుండా బయట ఒక గుహలో ఉంటున్నాడు. ఇంతకాలం ఎదురు చూశాడు, నీ నుండి సహకారం లభించకపోవడం వలన బాధపడ్డాడు. ఆ బాధలో నుండి వచ్చే మాట నువ్వు వినడానికి కొంచెం కష్టంగానే ఉంటుంది. నువ్వు వినడానికి కష్టంగా ఉందని కాదు, అవతలి వాడి కష్టం ఎంత ఉంటే ఆ మాట వచ్చిందో నువ్వు గమనించాలి. నువ్వు బాగా తాగి ఉన్నావు కాబట్టి ‘రాముడు నన్ను ఇంత మాట అంటాడా’ అని అనవద్దు. లక్ష్మణుడు కోపంగా మాట్లాడితే చేతులు జోడించి విను, కోపగించుకోవద్దు” అన్నాడు.

బయట లక్ష్మణుడు నిలబడి ఉండగా, లోపలి నుండి స్త్రీల ఆభరణాల, కంకణాల, వడ్డాణాల శబ్దాలు వినిపించాయి. లక్ష్మణుడు సిగ్గుపడి లోపలికి వెళ్ళలేదు, కానీ లోపలి నుండి వస్తున్న కోపాన్ని ఆపుకోలేక ఒక్కసారి తన వింటినారి యొక్క టంకార ధ్వని చేశాడు. పిడుగు పడినట్లు వచ్చిన ఆ శబ్దానికి లోపల భార్యలతో పడుకుని ఉన్న సుగ్రీవుడు ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడి ఒక ఆసనం మీద కూర్చున్నాడు. ఆ సమయంలో సుగ్రీవుడి ఒంటి మీద ఉన్న ఆభరణాలు అటుఇటు జారిపోయాయి. ఒక కోతి తన పిల్లని పట్టుకున్నట్లు సుగ్రీవుడు రుమని తన ఒళ్లో పెట్టుకుని ఆసనం మీద కూర్చున్నాడు. పైకి నిలబడలేక అటుఇటు తూలుతున్న సుగ్రీవుడికి వెంటనే వాలి చెప్పిన మాట గుర్తుకు వచ్చి తారని పిలిచాడు.

సుగ్రీవుడు తారతో “తార! ఇప్పుడు లక్ష్మణుడితో మాట్లాడగలిగిన దానివి నువ్వు ఒక్కదానివే. ఎలాగోలా నువ్వే బయటికి వెళ్ళి లక్ష్మణుడితో మాట్లాడు. లక్ష్మణుడు ఎప్పుడూ ధర్మం తప్పడు. నువ్వు ఇప్పుడు ఎలా ఉన్నావో అలాగే బయటికి వెళ్ళు. నిన్ను అలా చూడగానే అంత కోపంతో ఉన్న లక్ష్మణుడు కూడా తల దించేసుకుంటాడు. ఎందుకంటే స్త్రీలతో అమర్యాదగా మాట్లాడటం కానీ, స్త్రీతో గట్టిగా మాట్లాడటం కానీ, స్త్రీ జోలికి వెళ్ళడం కానీ ఇక్ష్వాకు వంశీయులు చేయరు. నువ్వు నీ మాటలతో లక్ష్మణుడిని సంతోషపెట్టు. అప్పుడు నేను మెల్లగా బయటికి వస్తాను” అన్నాడు.

సుగ్రీవుడి చేత అనుభవించిన సుఖం వల్ల, తాగిన మద్యం వల్ల తార కళ్ళు ఎర్రగా అయ్యి తిరుగుడు పడుతున్నాయి. ఒక చోట స్థిరంగా నిలబడలేక అటుఇటు తూలిపోతున్నది. ఆమె వేసుకున్న వడ్డాణం కిందకు జారిపోయింది. పైకి కనపడకూడని హారాలు పైకి కనపడుతూ జారిపోయి ఉన్నాయి. ఒంటి మీద బట్ట కూడా జారిపోయింది. లక్ష్మణుడి కోపం తగ్గించడానికి అలా ఉన్న తార బయటికి వచ్చి లక్ష్మణుడికి కనిపించింది.

సుగ్రీవుడి భార్య అటువంటి స్థితిలో తన దగ్గరకు రాగానే, పద్నాలుగు సంవత్సరాలుగా భార్యకు దూరంగా ఉన్న యవ్వనంలో ఉన్న లక్ష్మణుడు, కోపంతో ఉన్నప్పటికీ, ఎలాంటి భావం లేనివాడిలా నిలబడ్డాడు. అంతవరకు కోపంతో ఊగిపోతున్న లక్ష్మణుడు ఆమెను చూడగానే భూమివైపు చూస్తూ ఆమెతో మాట్లాడవలసి వస్తుందేమో అని వెంటనే తన కోపాన్ని విడిచిపెట్టాడు.

భాగంలో ప్రకృతి మార్పులు, మానవ భావోద్వేగాలు, రాజధర్మం, స్నేహ బంధాల గౌరవం అన్నీ ఎంతో బలంగా వ్యక్తీకరించబడ్డాయి. రాముని సహనం, హనుమంతుని ధర్మబోధ, సుగ్రీవుని శిఖరప్రాప్తి వంటి అంశాలు మానవ జీవితానికి గొప్ప మార్గదర్శకాలు.

• వాల్మీకి రామాయణం తెలుగు అనువాదం

https://youtu.be/bqDv7hjsgN8