bakthivahini
Sivananda Lahari with Meaning in Telugu
శ్రీ శంకరాచార్య విరచితం
కళాభ్యాం చూడాళంకృత-శశికళాభ్యాం నిజతపః-
ఫలాభ్యాం భక్తేషు ప్రకటిత-ఫలాభ్యాం భవతు మే ।
శివాభ్యామస్తోక-త్రిభువన-శివాభ్యాం హృది పున-
ర్భవాభ్యామానంద-స్ఫురదనుభవాభ్యాం నతిరియమ్ ॥ 1 ॥
గళంతీ శంభో త్వచ్చరిత-సరితః కిల్బిషరజో
దళంతీ ధీకుల్యా-సరణిషు పతంతీ విజయతామ్ ।
దిశంతీ సంసార-భ్రమణ-పరితాపోపశమనం
వసంతీ మచ్చేతోహ్రదభువి శివానందలహరీ ॥ 2 ॥
త్రయీవేద్యం హృద్యం త్రిపుర-హరమాద్యం త్రినయనం
జటాభారోదారం చలదురగహారం మృగధరమ్ ।
మహాదేవం దేవం మయి సదయభావం పశుపతిం
చిదాలంబం సాంబం శివమతి-విడంబం హృది భజే ॥ 3 ॥
సహస్రం వర్తంతే జగతి విబుధాః క్షుద్రఫలదా
న మన్యే స్వప్నే వా తదనుసరణం తత్కృతఫలమ్ ।
హరి-బ్రహ్మాదీనామపి నికట-భాజామసులభం
చిరం యాచే శంభో శివ తవ పదాంభోజ-భజనమ్ ॥ 4 ॥
స్మృతౌ శాస్త్రే వైద్యే శకున-కవితా-గానఫణితౌ
పురాణే మంత్రే వా స్తుతి-నటన-హాస్యేష్వచతురః ।
కథం రాజ్ఞాం ప్రీతిర్భవతి మయి కోఽహం పశుపతే
పశుం మాం సర్వజ్ఞ ప్రథిత కృపయా పాలయ విభో ॥ 5 ॥
ఘటో వా మృత్పిండోఽప్యణురపి చ ధూమోఽగ్నిరచలః
పటో వా తంతుర్వా పరిహరతి కిం ఘోరశమనమ్ ।
వృథా కంఠక్షోభం వహసి తరసా తర్కవచసా
పదాంభోజం శంభోర్భజ పరమసౌఖ్యం వ్రజ సుధీః ॥ 6 ॥
మనస్తే పాదాబ్జే నివసతు వచః స్తోత్రఫణితౌ
కరౌ చాభ్యర్చాయాం శ్రుతిరపి కథా కర్ణనవిధౌ ।
తవ ధ్యానే బుద్ధిర్నయనయుగళం మూర్తివిభవే
పర-గ్రంథాన్కైర్వా పరమశివ జానే పరమతః ॥ 7 ॥
యథా బుద్ధిః శుక్తౌ రజతమితి కాచాశ్మని మణి-
ర్జలే పైష్టే క్షీరం భవతి మృగతృష్ణాసు సలిలమ్ ।
తథా దేవభ్రాంత్యా భజతి భవదన్యం జడజనో
మహాదేవేశం త్వాం మనసి చ న మత్వా పశుపతే ॥ 8 ॥
గభీరే కాసారే విశతి విజనే ఘోరవిపినే
విశాలే శైలే చ భ్రమతి కుసుమార్థం జడమతిః ।
సమర్ప్యైకం చేతః సరసిజముమానాథ భవతే
సుఖేనావస్థాతుం జన ఇహ న జానాతి కిమహో ॥ 9 ॥
నరత్వం దేవత్వం నగవన-మృగత్వం మశకతా
పశుత్వం కీటత్వం భవతు విహగత్వాది జననమ్ ।
సదా త్వత్పాదాబ్జ-స్మరణ-పరమానందలహరీ-
విహారాసక్తం చేద్ధృదయమిహ కిం తేన వపుషా ॥ 10 ॥
వటుర్వా గేహీ వా యతిరపి జటీ వా తదితరో
నరో వా యః కశ్చిద్భవతు భవ కిం తేన భవతి ।
యదీయం హృత్పద్మం యది భవదధీనం పశుపతే
తదీయస్త్వం శంభో భవసి భవభారం చ వహసి ॥ 11 ॥
గుహాయాం గేహే వా బహిరపి వనే వాఽద్రిశిఖరే
జలే వా వహ్నౌ వా వసతు వసతేః కిం వద ఫలమ్ ।
సదా యస్యైవాంతఃకరణమపి శంభో తవ పదే
స్థితం చేద్యోగోఽసౌ స చ పరమయోగీ స చ సుఖీ ॥ 12 ॥
అసారే సంసారే నిజ-భజనదూరే జడధియా
భ్రమంతం మామంధం పరమకృపయా పాతుముచితమ్ ।
మదన్యః కో దీనస్తవ కృపణ-రక్షాతినిపుణ-
స్త్వదన్యః కో వా మే త్రిజగతి శరణ్యః పశుపతే ॥ 13 ॥
ప్రభుస్త్వం దీనానాం ఖలు పరమబంధుః పశుపతే
ప్రముఖ్యోఽహం తేషామపి కిముత బంధుత్వమనయోః ।
త్వయైవ క్షంతవ్యాః శివ మదపరాధాశ్చ సకలాః
ప్రయత్నాత్కర్తవ్యం మదవనమియం బంధుసరణిః ॥ 14 ॥
ఉపేక్షా నో చేత్కిం న హరసి భవద్ధ్యాన-విముఖాం
దురాశా-భూయిష్ఠాం విధిలిపిమశక్తో యది భవాన్ ।
శిరస్తద్వైధాత్రం ననఖలు సువృత్తం పశుపతే
కథం వా నిర్యత్నం కరనఖముఖేనైవ లులితమ్ ॥ 15 ॥
విరించిర్దీర్ఘాయుర్భవతు భవతా తత్పరశిర-
శ్చతుష్కం సంరక్ష్యం స ఖలు భువి దైన్యం లిఖితవాన్ ।
విచారః కో వా మాం విశద కృపయా పాతి శివ తే
కటాక్షవ్యాపారః స్వయమపి చ దీనావనపరః ॥ 16 ॥
ఫలాద్వా పుణ్యానాం మయి కరుణయా వా త్వయి విభో
ప్రసన్నేఽపి స్వామిన్ భవదమల-పాదాబ్జ-యుగళమ్ ।
కథం పశ్యేయం మాం స్థగయతి నమః సంభ్రమజుషాం
నిలింపానాం శ్రేణిర్నిజ-కనక-మాణిక్య-మకుటైః ॥ 17 ॥
త్వమేకో లోకానాం పరమఫలదో దివ్యపదవీం
వహంతస్త్వన్మూలాం పునరపి భజంతే హరిముఖాః ।
కియద్వా దాక్షిణ్యం తవ శివ మదాశా చ కియతీ
కదా వా మద్రక్షాం వహసి కరుణాపూరితదృశా ॥ 18 ॥
దురాశా-భూయిష్ఠే దురధిప-గృహద్వార-ఘటకే
దురంతే సంసారే దురితనిలయే దుఃఖజనకే ।
మదాయాసం కిం న వ్యపనయసి కస్యోపకృతయే
వదేయం ప్రీతిశ్చేత్తవ శివ కృతార్థాః ఖలు వయమ్ ॥ 19 ॥
సదా మోహాటవ్యాం చరతి యువతీనాం కుచగిరౌ
నటత్యాశా-శాఖాస్వటతి ఝటితి స్వైరమభితః ।
కపాలిన్ భిక్షో మే హృదయ-కపిమత్యంత-చపలం
దృఢం భక్త్యా బద్ధ్వా శివ భవదధీనం కురు విభో ॥ 20 ॥
ధృతి-స్తంభాధారాం దృఢ-గుణ-నిబద్ధాం సగమనాం
విచిత్రాం పద్మాఢ్యాం ప్రతిదివస-సన్మార్గ-ఘటితామ్ ।
స్మరారే మచ్చేతః-స్ఫుట-పటకుటీం ప్రాప్య విశదాం
జయ స్వామిన్ శక్త్యా సహ శివ గణైః సేవిత విభో ॥ 21 ॥
ప్రలోభాద్యైరర్థాహరణ-పరతంత్రో ధనిగృహే
ప్రవేశోద్యుక్తః సన్ భ్రమతి బహుధా తస్కరపతే ।
ఇమం చేతశ్చోరం కథమిహ సహే శంకర విభో
తవాధీనం కృత్వా మయి నిరపరాధే కురు కృపామ్ ॥ 22 ॥
కరోమి త్వత్పూజాం సపది సుఖదో మే భవ విభో
విధిత్వం విష్ణుత్వం దిశసి ఖలు తస్యాః ఫలమితి ।
పునశ్చ త్వాం ద్రష్టుం దివి భువి వహన్పక్షి-మృగతా-
మదృష్ట్వా తత్ఖేదం కథమిహ సహే శంకర విభో ॥ 23 ॥
కదా వా కైలాసే కనకమణిసౌధే సహ గణై-
ర్వసన్ శంభోరగ్రే స్ఫుట-ఘటిత-మూర్ధాంజలిపుటః ।
విభో సాంబ స్వామిన్ పరమశివ పాహీతి నిగద-
న్విధాతౄణాం కల్పాన్ క్షణమివ వినేష్యామి సుఖతః ॥ 24 ॥
స్తవైర్బ్రహ్మాదీనాం జయజయ-వచోభిర్నియమినాం
గణానాం కేళీభిర్మదకలమహోక్షస్య కకుది ।
స్థితం నీలగ్రీవం త్రినయన-ముమాశ్లిష్ట-వపుషం
కదా త్వాం పశ్యేయం కరధృత-మృగం ఖండ-పరశుమ్ ॥ 25 ॥
కదా వా త్వాం దృష్ట్వా గిరిశ తవ భవ్యాంఘ్రి యుగళం
గృహీత్వా హస్తాభ్యాం శిరసి నయనే వక్షసి వహన్ ।
సమా శ్లిష్యా ఘ్రాయ స్ఫుట జలజ గంధాన్ పరిమలా-
నలాభ్యాం బ్రహ్మాద్యైర్ముదమనుభవిష్యామి హృదయే ॥ 26 ॥
కరస్థే హేమాద్రౌ గిరిశ నికటస్థే ధనపతౌ
గృహస్థే స్వర్భూజా మర సురభి చింతామణిగణే ।
శిరఃస్థే శీతాంశౌ చరణయుగళస్థేఽఖిలశుభే
కమర్థం దాస్యేఽహం భవతు భవదర్థం మమ మనః ॥ 27 ॥
సారూప్యం తవ పూజనే శివ మహాదేవేతి సంకీర్తనే
సామీప్యం శివభక్తి-ధుర్యజనతా-సాంగత్య-సంభాషణే ।
సాలోక్యం చ చరాచరాత్మకతనుధ్యానే భవానీపతే
సాయుజ్యం మమ సిద్ధమత్ర భవతి స్వామిన్ కృతార్థోఁస్మ్యహమ్ ॥ 28 ॥
త్వత్పాదాంబుజమర్చయామి పరమం త్వాం చింతయామ్యన్వహం
త్వామీశం శరణం వ్రజామి వచసా త్వామేవ యాచే విభో ।
వీక్షాం మే దిశ చాక్షుషీం సకరుణాం దివ్యైశ్చిరం ప్రార్థితాం
శంభో లోకగురో మదీయమనసః సౌఖ్యోపదేశం కురు ॥ 29 ॥
వస్త్రోద్ధూతవిధౌ సహస్రకరతా పుష్పార్చనే విష్ణుతా
గంధే గంధవహాత్మతాఽన్నపచనే బర్హిర్ముఖాధ్యక్షతా ।
పాత్రే కాంచనగర్భతాస్తి మయి చేద్బాలేందుచూడామణే
శుశ్రూషాం కరవాణి తే పశుపతే స్వామింస్త్రిలోకీగురో ॥ 30 ॥
నాలం వా పరమోపకారకమిదం త్వేకం పశూనాం పతే
పశ్యన్ కుక్షిగతాంశ్చరాచరగణాన్ బాహ్యస్థితాన్ రక్షితుమ్ ।
సర్వామర్త్యపలాయనౌషధమతిజ్వాలాకరం భీకరం
నిక్షిప్తం గరళం గళే న గిళితం నోద్గీర్ణమేవ త్వయా ॥ 31 ॥
జ్వాలోగ్రః సకలామరాతిభయదః క్ష్వేళః కథం వా త్వయా
దృష్టః కిం చ కరే ధృతః కరతలే కిం పక్వజంబూఫలమ్ ।
జిహ్వాయాం నిహితశ్చ సిద్ధఘుటికా వా కంఠదేశే భృతః
కిం తే నీలమణిర్విభూషణమయం శంభో మహాత్మన్ వద ॥ 32 ॥
నాలం వా సకృదేవ దేవ భవతః సేవా నతిర్వా నుతిః
పూజా వా స్మరణం కథాశ్రవణమప్యాలోకనం మాదృశామ్ ।
స్వామిన్నస్థిరదేవతానుసరణాయాసేన కిం లభ్యతే
కా వా ముక్తిరితః కుతో భవతి చేత్కిం ప్రార్థనీయం తదా ॥ 33 ॥
కిం బ్రూమస్తవ సాహసం పశుపతే కస్యాస్తి శంభో భవ-
ద్ధైర్యం చేదృశమాత్మనః స్థితిరియం చాన్యైః కథం లభ్యతే ।
భ్రశ్యద్దేవగణం త్రసన్మునిగణం నశ్యత్ప్రపంచం లయం
పశ్యన్నిర్భయ ఏక ఏవ విహరత్యానందసాంద్రో భవాన్ ॥ 34 ॥
యోగక్షేమధురంధరస్య సకలశ్రేయఃప్రదోద్యోగినో
దృష్టాదృష్టమతోపదేశకృతినో బాహ్యాంతరవ్యాపినః ।
సర్వజ్ఞస్య దయాకరస్య భవతః కిం వేదితవ్యం మయా
శంభో త్వం పరమాంతరంగ ఇతి మే చిత్తే స్మరామ్యన్వహమ్ ॥ 35 ॥
భక్తో భక్తిగుణావృతే ముదమృతాపూర్ణే ప్రసన్నే మనః
కుంభే సాంబ తవాంఘ్రిపల్లవయుగం సంస్థాప్య సంవిత్ఫలమ్ ।
సత్వం మంత్రముదీరయన్నిజశరీరాగారశుద్ధిం వహన్
పుణ్యాహం ప్రకటీకరోమి రుచిరం కళ్యాణమాపాదయన్ ॥ 36 ॥
ఆమ్నాయాంబుధిమాదరేణ సుమనఃసంఘాః సముద్యన్మనో
మంథానం దృఢభక్తిరజ్జుసహితం కృత్వా మథిత్వా తతః ।
సోమం కల్పతరుం సుపర్వసురభిం చింతామణిం ధీమతాం
నిత్యానందసుధాం నిరంతరరమాసౌభాగ్యమాతన్వతే ॥ 37 ॥
ప్రాక్పుణ్యాచలమార్గదర్శితసుధామూర్తిః ప్రసన్నః శివః
సోమః సద్గణసేవితో మృగధరః పూర్ణస్తమోమోచకః ।
చేతః పుష్కరలక్షితో భవతి చేదానందపాథోనిధిః
ప్రాగల్భ్యేన విజృంభతే సుమనసాం వృత్తిస్తదా జాయతే ॥ 38 ॥
ధర్మో మే చతురంఘ్రికః సుచరితః పాపం వినాశం గతం
కామక్రోధమదాదయో విగళితాః కాలాః సుఖావిష్కృతాః ।
జ్ఞానానందమహౌషధిః సుఫలితా కైవల్యనాథే సదా
మాన్యే మానసపుండరీకనగరే రాజావతంసే స్థితే ॥ 39 ॥
ధీయంత్రేణ వచోఘటేన కవితాకుల్యోపకుల్యాక్రమై-
రానీతైశ్చ సదాశివస్య చరితాంభోరాశిదివ్యామృతైః ।
హృత్కేదారయుతాశ్చ భక్తికలమాః సాఫల్యమాతన్వతే
దుర్భిక్షాన్మమ సేవకస్య భగవన్విశ్వేశ భీతిః కుతః ॥ 40 ॥
పాపోత్పాతవిమోచనాయ రుచిరైశ్వర్యాయ మృత్యుంజయ
స్తోత్రధ్యాననతిప్రదక్షిణసపర్యాలోకనాకర్ణనే ।
జిహ్వాచిత్తశిరోంఘ్రిహస్తనయనశ్రోత్రైరహం ప్రార్థితో
మామాజ్ఞాపయ తన్నిరూపయ ముహుర్మామేవ మా మేవచః ॥ 41 ॥
గాంభీర్యం పరిఖాపదం ఘనధృతిః ప్రాకార ఉద్యద్గుణ-
స్తోమశ్చాప్తబలం ఘనేంద్రియచయో ద్వారాణి దేహే స్థితః ।
విద్యా వస్తుసమృద్ధిరిత్యఖిలసామగ్రీసమేతే సదా
దుర్గాతిప్రియదేవ మామకమనోదుర్గే నివాసం కురు ॥ 42 ॥
మా గచ్ఛ త్వమితస్తతో గిరిశ భో మయ్యేవ వాసం కురు
స్వామిన్నాదికిరాత మామకమనఃకాంతారసీమాంతరే ।
వర్తంతే బహుశో మృగా మదజుషో మాత్సర్యమోహాదయ-
స్తాన్హత్వా మృగయావినోదరుచితా లాభం చ సంప్రాప్స్యసి ॥ 43 ॥
కరలగ్నమృగః కరీంద్రభంగో
ఘనశార్దూలవిఖండనోస్తజంతుః ।
గిరిశో విశదాకృతిశ్చ చేతః-
కుహరే పంచముఖోస్తి మే కుతో భీః ॥ 44 ॥
ఛందః శాఖిశిఖాన్వితైర్ ద్విజవరైః సంసేవితే శాశ్వతే
సౌఖ్యాపాదిని ఖేదభేదిని సుధాసారైః ఫలైర్దీపితే ।
చేతఃపక్షిశిఖామణే త్యజ వృథా అంచారమన్యైరలం
నిత్యం శంకర పాదపద్మయుగళీనీడే విహారం కురు ॥ 45 ॥
ఆకీర్ణే నఖరాజికాంతివిభవై రుద్యత్సుధావైభవై-
రాధౌతేఽపి చ పద్మరాగలలితే హంసవ్రజైరాశ్రితే ।
నిత్యం భక్తివధూగణైశ్చ రహసి స్వేచ్ఛావిహారం కురు
స్థిత్వా మానసరాజహంస గిరిజానాథాంఘ్రిసౌధాంతరే ॥ 46 ॥
శంభుధ్యాన వసంతసంగిని హృదారామేఘజీర్ణచ్ఛదాః
స్రస్తా భక్తిలతాచ్ఛటా విలసితాః పుణ్యప్రవాళశ్రితాః ।
దీప్యంతే గుణకోరకా జపవచఃపుష్పాణి సద్వాసనా
జ్ఞానానంద సుధామరందలహరీ సంవిత్ఫలాభ్యున్నతిః ॥ 47 ॥
నిత్యానందరసాలయం సురమునిస్వాంతాంబుజాతాశ్రయం
స్వచ్ఛం సద్ద్విజసేవితం కలుషహృత్సద్వాసనా విష్కృతమ్ ।
శంభుధ్యాన సరోవరం వ్రజ మనోహం సావతంస స్థిరం
కిం క్షుద్రాశ్రయపల్వల భ్రమణ సంజాతశ్రమం ప్రాప్స్యసి ॥ 48 ॥
ఆనందామృత పూరితా హరపదాం భోజా లవాలోద్యతా
స్థైర్యోపఘ్నముపేత్య భక్తిలతికా శాఖోప శాఖాన్వితా ।
ఉచ్ఛైర్ మానస కాయమాన పటలీమాక్రమ్య నిష్కల్మషా
నిత్యాభీష్ట ఫలప్రదా భవతు మే సత్కర్మ సంవర్ధితా ॥ 49 ॥
సంధ్యా రంభ విజృంభితం శ్రుతిశిరః స్థానాంతరాధి ష్ఠితం
సప్రేమ భ్రమరాభిరామం అసకృత్ సద్వాసనా శోభితమ్ ।
భోగీంద్రా భరణం సమస్తసుమనః పూజ్యం గుణావిష్కృతం
సేవే శ్రీగిరి మల్లికార్జున మహాలింగం శివాలింగితమ్ ॥ 50 ॥
భృంగీచ్ఛా నటనోత్కటః కరమదగ్రాహీ స్ఫురన్ మాధవా-
హ్లాదో నాదయుతో మహాసితవపుః పంచేషుణా చాదృతః ।
సత్పక్షః సుమనో వనేషు స పునః సాక్షాన్మదీయే మనో-
రాజీవే భ్రమరాధిపో విహరతాం శ్రీశైలవాసీ విభుః ॥ 51 ॥
కారుణ్యామృత వర్షిణం ఘనవిపద్గ్రీష్మచ్ఛిదాకర్మఠం
విద్యాసస్య ఫలోదయాయ సుమనః సంసేవ్య మిచ్ఛాకృతిమ్ ।
నృత్యద్ భక్త మయూరమద్రి నిలయం చంచజ్జటామండలం
శంభో వాంఛతి నీలకంధర సదా త్వాం మే మనశ్చాతకః ॥ 52 ॥
ఆకాశేన శిఖీ సమస్తఫణినాం నేత్రా కలాపీ నతా-
నుగ్రాహి ప్రణవోపదే శనినదైః కేకీతి యో గీయతే ।
శ్యామాం శైలసముద్భవాం ఘనరుచిం దృష్ట్వా నటంతం ముదా
వేదాంతోపవనే విహారరసికం తం నీలకంఠం భజే ॥ 53 ॥
సంధ్యా ఘర్మదినాత్యయో హరికరాఘాత ప్రభూతానక-
ధ్వానో వారిదగర్జితం దివిషదాం దృష్టిచ్ఛటా చంచలా ।
భక్తానాం పరితోషబాష్ప వితతిర్ వృష్టిర్ మయూరీ శివా
యస్మిన్నుజ్జ్వల తాండవం విజయతే తం నీలకంఠం భజే ॥ 54 ॥
ఆద్యాయామిత తేజసే శ్రుతిపదైర్వేద్యాయ సాధ్యాయ తే
విద్యానందమయాత్మనే త్రిజగతః సంరక్షణోద్యోగినే ।
ధ్యేయాయాఖిలయోగిభిః సురగణైర్గేయాయ మాయావినే
సమ్యక్తాండవ సంభ్రమాయ జటినే సేయం నతిః శంభవే ॥ 55 ॥
నిత్యాయ త్రిగుణాత్మనే పురజితే కాత్యాయనీ శ్రేయసే
సత్యాయాది కుటుంబినే మునిమనః ప్రత్యక్ష చిన్మూర్తయే ।
మాయాసృష్ట జగత్త్రయాయ సకలామ్నాయాంతసంచారిణే
సాయం తాండవ సంభ్రమాయ జటినే సేయం నతిః శంభవే ॥ 56 ॥
నిత్యం స్వోదరపోషణాయ సకలానుద్దిశ్య విత్తాశయా
వ్యర్థం పర్యటనం కరోమి భవతః సేవాం న జానే విభో ।
మజ్జన్మాంతర పుణ్య పాక బలతస్త్వం శర్వ సర్వాంతర-
స్తిష్ఠస్యేవ హి తేన వా పశుపతే తే రక్షణీయోఽస్మ్యహమ్ ॥ 57 ॥
ఏకో వారిజ బాంధవః క్షితినభో వ్యాప్తం తమో మండలం
భిత్త్వా లోచన గోచరోఽపి భవతి త్వం కోటి సూర్యప్రభః ।
వేద్యః కిం న భవస్యహో ఘనతరం కీదృగ్భవేన్మత్తమ-
స్తత్సర్వం వ్యపనీయ మే పశుపతే సాక్షాత్ప్రసన్నో భవ ॥ 58 ॥
హంసః పద్మవనం సమిచ్ఛతి యథా నీలాంబుదం చాతకః
కోకః కోకనదప్రియం ప్రతిదినం చంద్రం చకోరస్తథా ।
చేతో వాంఛతి మామకం పశుపతే చిన్మార్గమృగ్యం విభో
గౌరీనాథ భవత్పదాబ్జ యుగళం కైవల్య సౌఖ్యప్రదమ్ ॥ 59 ॥
రోధస్తోయహృతః శ్రమేణ పథికశ్ఛాయాం తరోర్వృష్టితో
భీతః స్వస్థగృహం గృహస్థమతిథిర్ దీనః ప్రభుం ధార్మికమ్ ।
దీపం సంతమసాకులశ్చ శిఖినం శీతావృతస్త్వం తథా
చేతః సర్వభయాపహం వ్రజ సుఖం శంభోః పదాంభోరుహమ్ ॥ 60 ॥
అంకోలం నిజ-బీజ-సంతతిరయస్కాంతోపలం సూచికా
సాధ్వీ నైజవిభుం లతా క్షితిరుహం సింధుః సరిద్ వల్లభమ్ ।
ప్రాప్నోతీహ యథా తథా పశుపతేః పాదారవింద ద్వయం
చేతోవృత్తి రుపేత్య తిష్ఠతి సదా సా భక్తి రిత్యుచ్యతే ॥ 61 ॥
ఆనందాశ్రుభిరాతనోతి పులకం నైర్మల్యతశ్ఛాదనం
వాచా-శంఖముఖే స్థితైశ్చ జఠరాపూర్తిం చరిత్రామృతైః ।
రుద్రాక్షైర్ హసితేన దేవ వపుషో రక్షాం భవద్భావనా-
పర్యంకే వినివేశ్య భక్తిజననీ భక్తార్భకం రక్షతి ॥ 62 ॥
మార్గావర్తితపాదుకా పశుపతేరంగస్య కూర్చాయతే
గండూషాంబునిషేచనం పురరిపోర్దివ్యాభిషేకాయతే ।
కించిద్భక్షిత-మాంస-శేషకబళం నవ్యోపహారాయతే
భక్తిః కిం న కరోత్యహో వనచరో భక్తావతంసాయతే ॥ 63 ॥
వక్షస్తాడనమంతకస్య కఠినాపస్మారసంమర్దనం
భూభృత్పర్యటనం నమత్సురశిరఃకోటీరసంఘర్షణమ్ ।
కర్మేదం మృదులస్య తావకపదద్వంద్వస్య కిం వోచితం
మచ్చేతోమణిపాదుకావిహరణం శంభో సదాంగీకురు ॥ 64 ॥
వక్షస్తాడనశంకయా విచలితో వైవస్వతో నిర్జరాః
కోటీరోజ్జ్వలరత్నదీపకలికానీరాజనం కుర్వతే ।
దృష్ట్వా ముక్తివధూస్తనోతి నిభృతాశ్లేషం భవానీపతే
యచ్చేతస్తవ పాదపద్మభజనం తస్యేహ కిం దుర్లభమ్ ॥ 65 ॥
క్రీడార్థం సృజసి ప్రపంచమఖిలం క్రీడామృగాస్తే జనాః
యత్కర్మాచరితం మయా చ భవతః ప్రీత్యై భవత్యేవ తత్ ।
శంభో స్వస్య కుతూహలస్య కరణం మచ్చేష్టితం నిశ్చితం
తస్మాన్మామకరక్షణం పశుపతే కర్తవ్యమేవ త్వయా ॥ 66 ॥
బహువిధపరితోషబాష్పపూర-
స్ఫుటపులకాంకితచారుభోగభూమిమ్ ।
చిరపదఫలకాంక్షిసేవ్యమానాం
పరమసదాశివభావనాం ప్రపద్యే ॥ 67 ॥
అమితముదమృతం ముహుర్దుహంతీం
విమలభవత్పదగోష్ఠమావసంతీమ్ ।
సదయ పశుపతే సుపుణ్యపాకాం
మమ పరిపాలయ భక్తిధేనుమేకామ్ ॥ 68 ॥
జడతా పశుతా కళంకితా
కుటిలచరత్వం చ నాస్తి మయి దేవ ।
అస్తి యది రాజమౌళే
భవదాభరణస్య నాస్మి కిం పాత్రమ్ ॥ 69 ॥
అరహసి రహసి స్వతంత్రబుద్ధ్యా
వరివసితుం సులభః ప్రసన్నమూర్తిః ।
అగణితఫలదాయకః ప్రభుర్మే
జగదధికో హృది రాజశేఖరోస్తి ॥ 70 ॥
రూఢభక్తిగుణకుంచితభావచాప-
యుక్తైః శివస్మరణబాణగణైరమోఘైః ।
నిర్జి1త్య కిల్బిషరిపూన్విజయీ సుధీంద్రః
సానందమావహతి సుస్థిరరాజలక్ష్మీమ్ ॥ 71 ॥
ధ్యానాంజనేన సమవేక్ష్య తమఃప్రదేశం
భిత్త్వా మహాబలిభిరీశ్వరనామమంత్రైః ।
దివ్యాశ్రితం భుజగభూషణముద్వహంతి
యే పాదపద్మమిహ తే శివ తే కృతార్థాః ॥ 72 ॥
భూదారతాముదవహద్యదపేక్షయా శ్రీ-
భూదార ఏవ కిమతః సుమతే లభస్వ ।
కేదారమాకలితముక్తిమహౌషధీనాం
పాదారవిందభజనం పరమేశ్వరస్య ॥ 73 ॥
ఆశాపాశక్లేశదుర్వాసనాది-
భేదోద్యుక్తైర్దివ్యగంధైరమందైః ।
ఆశాశాటీకస్య పాదారవిందం
చేతఃపేటీం వాసితాం మే తనోతు ॥ 74 ॥
కళ్యాణినం సరసచిత్రగతిం సవేగం
సర్వేంగితజ్ఞమనఘం ధ్రువలక్షణాఢ్యమ్ ।
చేతస్తురంగమధిరుహ్య చర స్మరారే
నేతః సమస్తజగతాం వృషభాధిరూఢ ॥ 75 ॥
భక్తిర్మహేశపదపుష్కరమావసంతీ
కాదంబినీవ కురుతే పరితోషవర్షమ్ ।
సంపూరితో భవతి యస్య మనస్తటాక-
స్తజ్జన్మసస్యమఖిలం సఫలం చ నాన్యత్ ॥ 76 ॥
బుద్ధిః స్థిరా భవితుమీశ్వరపాదపద్మ-
సక్తా వధూర్విరహిణీవ సదా స్మరంతీ ।
సద్భావనాస్మరణదర్శనకీర్తనాది
సమ్మోహితేవ శివమంత్రజపేన వింతే ॥ 77 ॥
సదుపచారవిధిష్వనుబోధితాం
సవినయాం సుహృదం సముపాశ్రితామ్ ।
మమ సముద్ధర బుద్ధిమిమాం ప్రభో
వరగుణేన నవోఢవధూమివ ॥ 78 ॥
నిత్యం యోగిమనః సరోజదళసంచారక్షమస్త్వత్క్రమః
శంభో తేన కథం కఠోరయమరాడ్వక్షఃకవాటక్షతిః ।
అత్యంతం మృదులం త్వదంఘ్రియుగళం హా మే మనశ్చింతయ-
త్యేతల్లోచనగోచరం కురు విభో హస్తేన సంవాహయే ॥ 79 ॥
ఏష్యత్యేష జనిం మనోఽస్య కఠినం తస్మిన్నటానీతి మ-
ద్రక్షాయై గిరిసీమ్ని కోమలపదన్యాసః పురాభ్యాసితః ।
నో చేద్దివ్యగృహాంతరేషు సుమనస్తల్పేషు వేద్యాదిషు
ప్రాయః సత్సు శిలాతలేషు నటనం శంభో కిమర్థం తవ ॥ 80 ॥
కంచిత్కాలముమామహేశ భవతః పాదారవిందార్చనైః
కంచిద్ధ్యానసమాధిభిశ్చ నతిభిః కంచిత్కథాకర్ణనైః ।
కంచిత్కంచిదవేక్షణైశ్చ నుతిభిః కంచిద్దశామీదృశీం
యః ప్రాప్నోతి ముదా త్వదర్పితమనా జీవన్ స ముక్తః ఖలు ॥ 81 ॥
బాణత్వం వృషభత్వమర్ధవపుషా భార్యాత్వమార్యాపతే
ఘోణిత్వం సఖితా మృదంగవహతా చేత్యాది రూపం దధౌ ।
త్వత్పాదే నయనార్పణం చ కృతవాంస్త్వద్దేహభాగో హరిః
పూజ్యాత్పూజ్యతరః స ఏవ హి న చేత్కో వా తదన్యోధికః ॥ 82 ॥
జననమృతియుతానాం సేవయా దేవతానాం
న భవతి సుఖలేశః సంశయో నాస్తి తత్ర ।
అజనిమమృతరూపం సాంబమీశం భజంతే
య ఇహ పరమసౌఖ్యం తే హి ధన్యా లభంతే ॥ 83 ॥
శివ తవ పరిచర్యాసన్నిధానాయ గౌర్యా
భవ మమ గుణధుర్యాం బుద్ధికన్యాం ప్రదాస్యే ।
సకలభువనబంధో సచ్చిదానందసింధో
సదయ హృదయగేహే సర్వదా సంవస త్వమ్ ॥ 84 ॥
జలధిమథనదక్షో నైవ పాతాళభేదీ
న చ వనమృగయాయాం నైవ లుబ్ధః ప్రవీణః ।
అశనకుసుమభూషావస్త్రముఖ్యాం సపర్యాం
కథయ కథమహం తే కల్పయానీందుమౌళే ॥ 85 ॥
పూజాద్రవ్యసమృద్ధయో విరచితాః పూజాం కథం కుర్మహే
పక్షిత్వం న చ వా కిటిత్వమపి న ప్రాప్తం మయా దుర్లభమ్ ।
జానే మస్తకమంఘ్రిపల్లవముమాజానే న తేహం విభో
న జ్ఞాతం హి పితామహేన హరిణా తత్త్వేన తద్రూపిణా ॥ 86 ॥
అశనం గరళం ఫణీ కలాపో
వసనం చర్మ చ వాహనం మహోక్షః ।
మమ దాస్యసి కిం కిమస్తి శంభో
తవ పాదాంబుజభక్తిమేవ దేహి ॥ 87 ॥
యదా కృతాంభోనిధిసేతుబంధనః
కరస్థలాధఃకృతపర్వతాధిపః ।
భవాని తే లంఘితపద్మసంభవ-
స్తదా శివార్చాస్తవభావనక్షమః ॥ 88 ॥
నతిభిర్నుతిభిస్త్వమీశ పూజా-
విధిభిర్ధ్యానసమాధిభిర్న తుష్టః ।
ధనుషా ముసలేన చాశ్మభిర్వా
వద తే ప్రీతికరం తథా కరోమి ॥ 89 ॥
వచసా చరితం వదామి శంభో-
రహముద్యోగవిధాసు తేప్రసక్తః ।
మనసాకృతిమీశ్వరస్య సేవే
శిరసా చైవ సదాశివం నమామి ॥ 90 ॥
ఆద్యావిద్యా హృద్గతా నిర్గతాసీ-
ద్విద్యా హృద్యా హృద్గతా త్వత్ప్రసాదాత్ ।
సేవే నిత్యం శ్రీకరం త్వత్పదాబ్జం
భావే ముక్తేర్భాజనం రాజమౌళే ॥ 91 ॥
దూరీకృతాని దురితాని దురక్షరాణి
దౌర్భాగ్యదుఃఖదురహంకృతిదుర్వచాంసి ।
సారం త్వదీయచరితం నితరాం పిబంతం
గౌరీశ మామిహ సముద్ధర సత్కటాక్షైః ॥ 92 ॥
సోమకళాధరమౌళౌ
కోమలఘనకంధరే మహామహసి ।
స్వామిని గిరిజానాథే
మామకహృదయం నిరంతరం రమతామ్ ॥ 93 ॥
సా రసనా తే నయనే
తావేవ కరౌ స ఏవ కృతకృత్యః ।
యా యే యౌ యో భర్గం
వదతీక్షేతే సదార్చతః స్మరతి ॥ 94 ॥
అతిమృదులౌ మమ చరణా-
వతికఠినం తే మనో భవానీశ ।
ఇతి విచికిత్సాం సంత్యజ
శివ కథమాసీద్గిరౌ తథా వేశః ॥ 95 ॥
ధైర్యాంకుశేన నిభృతం
రభసాదాకృష్య భక్తిశృంఖలయా ।
పురహర చరణాలానే
హృదయమదేభం బధాన చిద్యంత్రైః ॥ 96 ॥
ప్రచరత్యభితః ప్రగల్భవృత్త్యా
మదవానేష మనః కరీ గరీయాన్ ।
రిగృహ్య నయేన భక్తిరజ్వా
పరమ స్థాణు పదం దృఢం నయాముమ్ ॥ 97 ॥
సర్వాలంకారయుక్తాం సరళపదయుతాం సాధువృత్తాం సువర్ణాం
సద్భిః సంస్తూయమానాం సరసగుణయుతాం లక్షితాం లక్షణాఢ్యామ్ ।
ఉద్యద్భూషావిశేషాముపగతవినయాం ద్యోతమానార్థరేఖాం
కల్యాణీం దేవ గౌరీప్రియ మమ కవితాకన్యకాం త్వం గృహాణ ॥ 98 ॥
ఇదం తే యుక్తం వా పరమశివ కారుణ్యజలధే
గతౌ తిర్యగ్రూపం తవ పదశిరోదర్శనధియా ।
హరిబ్రహ్మాణౌ తౌ దివి భువి చరంతౌ శ్రమయుతౌ
కథం శంభో స్వామిన్కథయ మమ వేద్యోఽసి పురతః ॥ 99 ॥
స్తోత్రేణాలమహం ప్రవచ్మి న మృషా దేవా విరించాదయః
స్తుత్యానాం గణనాప్రసంగసమయే త్వామగ్రగణ్యం విదుః ।
మాహాత్మ్యాగ్రవిచారణప్రకరణే ధానాతుషస్తోమవ-
ద్ధూతాస్త్వాం విదురుత్తమోత్తమఫలం శంభో భవత్సేవకాః ॥ 100 ॥
ఇతి శ్రీమత్పరమహంసపరివ్రాజకాచార్యస్య
శ్రీగోవిందభగవత్పూజ్యపాదశిష్యస్య
శ్రీమచ్ఛంకరభగవతః కృతౌ శివానందలహరీ ॥
శ్లోకం 1
శిరస్సుపై చంద్రకళను అలంకరించుకున్నవారు, తమ తపస్సు యొక్క ఫలితాలై, భక్తులకు ఫలితాలను ప్రసాదించేవారు, సకల లోకాలకు శుభాలను కలిగించేవారు, పునర్జన్మ లేనివారు, ఆనందాన్ని అనుభవింపజేసేవారు అయిన శివ-పార్వతులకు నా నమస్కారాలు.
శ్లోకం 2
శంభో! నీ దివ్య చరిత్రలనే నది, నా మనస్సనే పొలాలలో ప్రవహిస్తూ, పాపాలనే దుమ్మును కడిగివేసి, సంసారమనే భ్రమణం వల్ల కలిగే వేదనను శాంతింపజేస్తుంది. ఈ శివానందలహరి నా మనోహ్రదంలో నిలిచి విజయవంతంగా వర్ధిల్లాలి.
శ్లోకం 3
వేదాలచే తెలియబడేవాడు, మనోహరుడు, త్రిపురాలను సంహరించినవాడు, ఆదిపురుషుడు, ముప్పై కన్నులు కలవాడు, జటాజూటాన్ని ధరించినవాడు, కదిలే పాములను హారంగా కలవాడు, లేడిని చేతిలో పట్టుకున్నవాడు, మహాదేవుడు, నాపై దయ కలవాడు, పశుపతి, జ్ఞానానికి ఆలంబనుడు, అంబతో ఉన్నవాడు, శివుడై అతిశయించేవాడు అయిన పరమేశ్వరుడిని నా హృదయంలో భజిస్తున్నాను.
శ్లోకం 4
ఈ లోకంలో వేలకొలది దేవతలు క్షుద్రమైన ఫలితాలను ఇస్తారు. కలలో కూడా వారిని అనుసరించడం వల్ల కలిగే ఫలితాన్ని నేను కోరుకోను. బ్రహ్మ, విష్ణువులకు కూడా సులభంగా లభించనిది, శంభో! శివా! నీ పాదపద్మాలను భజించే భాగ్యాన్ని చాలా కాలంగా నేను కోరుకుంటున్నాను.
శ్లోకం 5
స్మృతులు, శాస్త్రాలు, వైద్యం, శకునం, కవిత్వం, సంగీతం, పురాణాలు, మంత్రాలు, స్తుతులు, నాట్యం, హాస్యం మొదలైనవాటిలో నాకు నైపుణ్యం లేదు. ఓ పశుపతీ! రాజులకు నాపై ఎలా ప్రేమ కలుగుతుంది? నేను ఎవరు? ఓ సర్వజ్ఞుడవైన స్వామీ! ప్రసిద్ధమైన నీ దయతో నన్ను రక్షించు.
శ్లోకం 6
ఘటమైనా, మట్టిముద్దయైనా, అణువైనా, పొగయైనా, అగ్నియైనా, కొండయైనా, వస్త్రమైనా, నారయైనా భయంకరమైన యముడిని తప్పించగలదా? ఓ తెలివిగలవాడా! వ్యర్థంగా తర్కవాదాలతో కంఠాన్ని ఎందుకు కష్టపెట్టుకుంటావు? శంభువు యొక్క పాదపద్మాలను భజించు, పరమానందాన్ని పొందు.
శ్లోకం 7
పరమశివా! నా మనస్సు నీ పాదపద్మాలలో, మాటలు స్తోత్రాలలో, చేతులు పూజలో, చెవులు నీ కథలను వినడంలో, బుద్ధి నీ ధ్యానంలో, కళ్ళు నీ రూపాన్ని చూడటంలో నిమగ్నమవ్వాలి. ఇవన్నీ కాకుండా నేను ఇతర విషయాల గురించి ఎలా తెలుసుకోగలను?
శ్లోకం 8
పశుపతీ! బుద్ధి ముత్యపుచిప్పలో వెండిని, గాజు ముక్కలో రత్నాన్ని, గంజి నీటిలో పాలను, ఎండమావుల్లో నీటిని చూసి భ్రమించినట్లు, జనుడు దేవతలనే భ్రమలో నీవు కాని ఇతరులను భజిస్తాడు. మహాదేవుడవైన నిన్ను మాత్రం తన మనసులో తలచుకోడు.
శ్లోకం 9
ఓ ఉమానాథా! మూర్ఖుడు పూల కోసం లోతైన సరోవరంలోకి, నిర్మానుష్యమైన భయంకరమైన అడవిలోకి, విశాలమైన కొండలపైకి వెళ్తాడు. తన మనస్సు అనే తామరపువ్వును ఒక్కసారి నీకు సమర్పించి సుఖంగా ఉండటం ఈ మనిషికి తెలియదు కదా! ఇది ఎంత ఆశ్చర్యకరమైన విషయం!
శ్లోకం 10
నా హృదయం ఎల్లప్పుడూ నీ పాదపద్మాలను స్మరించడం వల్ల కలిగే పరమానందలహరిలో మునిగి ఉంటే, ఈ శరీరం మనిషిదైనా, దేవతదైనా, పశువుదైనా, కీటకానిదైనా, పక్షిదైనా లేక దోమదైనా ఏమిటి? ఆ శరీరంతో నాకు పనేముంది?
శ్లోకం 11
ఓ శివా! ఎవడైనా బ్రహ్మచారి అయినా, గృహస్తుడైనా, సన్యాసి అయినా, జటాధారి అయినా, మామూలు మనిషి అయినా, అతడు ఎలా ఉన్నా ఏమిటి? పశుపతీ! ఎవరి హృదయకమలం నీ అధీనంలో ఉంటుందో, ఆ శంభో! నీవు అతడి వాడివి అవుతావు, అతడి సంసార భారాన్ని కూడా నీవే భరిస్తావు.
శ్లోకం 12
ఓ శంభో! ఒక వ్యక్తి గుహలో, ఇంట్లో, బయట, అడవిలో, పర్వత శిఖరంపై, నీటిలో, అగ్నిలో నివసించినా, ఆ నివాసం వల్ల ఏమిటి ప్రయోజనం? ఎవరి అంతఃకరణం ఎల్లప్పుడూ నీ పాదాల వద్ద స్థిరంగా ఉంటుందో, అతడే యోగి, అతడే పరమ యోగి, అతడే నిజమైన సుఖాన్ని పొందేవాడు.
శ్లోకం 13
సారం లేని ఈ సంసారంలో, నీ భజన నుండి దూరంగా, మూర్ఖబుద్ధితో తిరుగుతున్న అంధుడనైన నన్ను నీ పరమ కృపతో రక్షించడం నీకు తగును. ఓ పశుపతీ! నా కన్నా దీనుడు ఇంకెవరున్నారు? దీనులను రక్షించడంలో నీ కన్నా గొప్ప నిపుణుడు ఇంకెవరున్నారు? ఈ మూడు లోకాలలో నాకు నీవు తప్ప ఇంకెవరు శరణ్యులు?
శ్లోకం 14
ఓ పశుపతీ! నీవు దీనులకు ప్రభువు మరియు పరమ బంధువు. ఆ దీనులలో నేను ముఖ్యుడను. మన మధ్య ఉన్న ఈ బంధుత్వం ఎలాంటిది? శివా! నా అపరాధాలన్నింటినీ నీవే క్షమించాలి. నా రక్షణ కోసం ప్రయత్నం చేయడం బంధుత్వపు ధర్మం.
శ్లోకం 15
ఓ పశుపతీ! నీవు నన్ను నిర్లక్ష్యం చేయకుంటే, నీ ధ్యానం నుండి విముఖంగా ఉండే నా దురాశలతో నిండిన తలరాతను ఎందుకు తొలగించడం లేదు? ఒకవేళ నీవు అలా చేయడానికి శక్తి లేనివాడివయితే, ఆ బ్రహ్మ యొక్క తల అంత వృత్తాకారంలో ఎలా ఉంటుంది? నీవు దాన్ని నీ చేతి గోటి కొనతో ప్రయత్నం లేకుండానే ఎలా కత్తిరించావు?
శ్లోకం 16
బ్రహ్మకు దీర్ఘాయువు కలగాలి. నీవు అతని మిగిలిన నాలుగు శిరస్సులను రక్షించాలి. ఎందుకంటే, అతడు భూమిపై దైన్యాన్ని రాసిపెట్టాడు. శివా! నేను దీనుడను, నన్ను రక్షించడం నీ విశాలమైన కృప. నీ కటాక్షం యొక్క వ్యాపారం స్వతహాగానే దీనులను రక్షించేది. దీని గురించి ఆలోచించవలసిన అవసరం లేదు.
శ్లోకం 17
ఓ స్వామీ! నా పుణ్యాల ఫలితంగానో, నీ కరుణతోనో నీవు నాపై ప్రసన్నుడవైనా, నీ నిర్మలమైన పాదపద్మాలను నేను ఎలా చూడగలను? నిన్ను నమస్కరించడానికి తొందరగా వచ్చే దేవతల సమూహం తమ బంగారు, మాణిక్యాల కిరీటాలతో నన్ను అడ్డగిస్తున్నారు.
శ్లోకం 18
శివా! ఈ లోకంలో నీవు ఒక్కడివే పరమ ఫలితాలను ఇచ్చేవాడివి. బ్రహ్మ, విష్ణువు వంటి వారు కూడా ఉన్నత పదవులను పొంది, మళ్లీ వాటిని పొందడం కోసం నిన్నే భజిస్తారు. నీ దయ ఎంతటిది? నా ఆశ ఎంతటిది? కరుణతో నిండిన చూపుతో నన్ను ఎప్పుడు రక్షిస్తావు?
శ్లోకం 19
శివా! దురాశలతో నిండిన, దుష్ట రాజుల ఇళ్ల ముందు నిలబెట్టే, అంతం లేని, పాపాలకు నిలయమైన, దుఃఖాన్ని కలిగించే ఈ సంసారంలో నా కష్టాన్ని ఎందుకు పోగొట్టడం లేదు? నీ ఉపకారం ఎవరికి జరుగుతుంది? నీవు నన్ను ప్రేమించినట్లయితే, మేము నిజంగా ధన్యులమే.
శ్లోకం 20
కపాలధారీ! భిక్షువా! ఓ శివా! నా హృదయం అనే కోతి ఎల్లప్పుడూ మోహమనే అడవిలో, యువతుల స్తనములనే పర్వతాలపై తిరుగుతుంది, ఆశలనే కొమ్మలపై గంతులు వేస్తుంది. ఈ అత్యంత చంచలమైన నా హృదయం అనే కోతిని భక్తి అనే గట్టి తాడుతో కట్టి నీ అధీనంలో ఉంచు.
శ్లోకం 21
ఓ మన్మథుడిని సంహరించినవాడా! ఓ స్వామీ! నీ శక్తీ, గణాలచే సేవింపబడేవాడా! ధైర్యం అనే స్తంభాలపై నిలిచిన, దృఢమైన గుణాలనే తాడుతో కట్టిన, విచిత్రమైన, పద్మాలతో నిండిన, ప్రతిరోజూ సన్మార్గంలో ఏర్పరచబడిన నా మనస్సు అనే పటకుటీరంలోకి ప్రవేశించి, దానిని నిర్మలంగా చేసి విజయం సాధించు.
శ్లోకం 22
దొంగల ప్రభువువైన శంకరా! నా మనస్సు అనే దొంగ, లోభం మొదలైన వాటికి లొంగి, ధనవంతుల ఇళ్లలోకి ప్రవేశించడానికి ప్రయత్నించి అనేక విధాలుగా తిరుగుతోంది. ఓ స్వామీ! ఈ మనస్సు అనే దొంగను నేను ఎలా సహించగలను? దాన్ని నీ అధీనంలో ఉంచి, అపరాధం లేని నాపై దయ చూపు.
శ్లోకం 23
శంకరా! నేను నీ పూజ చేస్తున్నాను, త్వరగా నాకు సుఖాన్ని ప్రసాదించు. నీవు బ్రహ్మత్వం, విష్ణుత్వం వంటి వాటిని ఆ పూజకు ఫలితంగా ఇస్తావని అంటారు. కానీ, బ్రహ్మ, విష్ణువులు నిన్ను చూడడానికి పక్షి, పంది రూపాలు ధరించి ఆకాశంలో, భూమిలో తిరిగినా నిన్ను చూడలేకపోయారు. వారి బాధను నేను ఎలా సహించగలను?
శ్లోకం 24
ఎప్పుడు నేను కైలాసంలో బంగారు, మణులతో నిండిన భవనంలో, నీ గణాలతో కలిసి, శంభో! సాంబ! స్వామీ! పరమశివా! నన్ను రక్షించు! అని నుదుటిపై అంజలి ఘటించి ప్రార్థిస్తూ, బ్రహ్మల యొక్క కల్పాలను కూడా ఒక క్షణంలాగా సుఖంగా గడుపుతాను?
శ్లోకం 25
బ్రహ్మాది దేవతల స్తోత్రాలతో, నియమాలను పాటించే మునుల జయజయకారాలతో, గణాల ఆటలతో, మదించిన వృషభం యొక్క మూపురంపై ఉన్న, నీలకంఠుడవైన, త్రినేత్రుడివైన, ఉమను ఆలింగనం చేసుకున్న, చేతిలో లేడిని, గొడ్డలిని ధరించిన నిన్ను నేను ఎప్పుడు చూడగలను?
శ్లోకం 26
ఓ గిరిశా! నిన్ను చూసి, నీ పాదపద్మాలను చేతులతో పట్టుకుని, శిరస్సుపై, కళ్లపై, వక్షస్థలంపై ఉంచుకుని, కౌగలించుకుని, తామరపువ్వుల సువాసనను పీల్చుకుని, బ్రహ్మాది దేవతలకు అసాధ్యమైన ఆనందాన్ని నా హృదయంలో ఎప్పుడు అనుభవిస్తాను?
శ్లోకం 27
ఓ గిరిశా! నీ చేతిలో బంగారు పర్వతం (మేరు పర్వతం), నీకు దగ్గరగా కుబేరుడు, నీ ఇంటిలో కల్పవృక్షం, కామధేనువు, చింతామణి వంటివి, నీ శిరస్సుపై చంద్రుడు, నీ పాదాల వద్ద సకల శుభాలు ఉండగా, నేను నీకు ఏమి ఇవ్వగలను? నా మనస్సు నీ కోసం ఉంటుంది.
శ్లోకం 28
స్వామీ! నీ పూజలో సారూప్యం, ‘శివ మహాదేవ’ అని సంకీర్తన చేయడంలో సామీప్యం, గొప్ప శివభక్తులతో కలిసి మాట్లాడటంలో సాలోక్యం, ఈ చరాచర జగత్తు నీ స్వరూపంగా ధ్యానించడంలో సాయుజ్యం నాకు లభిస్తుంది. ఓ భవానీపతీ! నేను నిజంగా ధన్యుడను.
శ్లోకం 29
శంభో! లోకగురూ! నీ పాదపద్మాలను పూజిస్తున్నాను. ప్రతిరోజూ నిన్ను పరమాత్మగా భావిస్తున్నాను. మాటలతో నీవే శరణ్యం అని వేడుకుంటున్నాను. ఓ స్వామీ! దేవతలచే చాలాకాలంగా ప్రార్థించబడిన నీ కరుణామయమైన దివ్యమైన కంటి చూపును నాకు ప్రసాదించు. నా మనస్సుకు సుఖాన్నిచ్చే ఉపదేశాన్ని చేయి.
శ్లోకం 30
ఓ బాలచంద్రుడిని శిరస్సుపై ధరించినవాడా! ఓ పశుపతీ! ఓ మూడు లోకాల గురువైన స్వామీ! వస్త్రాలను ఊదడానికి నాకు వేయి చేతులు, పూజ చేయడానికి విష్ణువు యొక్క శక్తి, గంధం కోసం వాయువు, అన్నం వండటానికి అగ్ని, పాత్రల కోసం బ్రహ్మ యొక్క శక్తి ఉంటే, నీకు శుశ్రూష చేస్తాను.
శ్లోకం 31
ఓ పశుపతీ! సకల లోకాలకు అత్యంత ఉపకారం చేసింది నీవు చేసిన ఈ ఒక్క పని చాలదా? లోపల ఉన్న చరాచర జీవులను, బయట ఉన్న జీవులను రక్షించడం కోసం, దేవతలందరూ పారిపోవడానికి కారణమైన, అత్యంత భయంకరమైన, మంటలు కలిగించే ఆ విషాన్ని నీ కంఠంలో పెట్టుకున్నావు. దాన్ని మింగలేదు, ఉమ్మివేయనూ లేదు.
శ్లోకం 32
ఓ మహాత్మా! శంభో! మంటలతో కూడిన, దేవతలందరికీ భయాన్ని కలిగించిన ఆ విషాన్ని నీవు ఎలా చూశావు? చేతిలో పట్టుకున్నావా? అది నీ అరచేతిలో పండిన నేరేడుపండులా ఉందా? నాలుకపై ఉంచుకున్నావా? అది సిద్ధఘుటికలా ఉందా? లేక కంఠంలో ధరించిన నీ నీలమణి ఆభరణమా? దయచేసి చెప్పు.
శ్లోకం 33
ఓ స్వామీ! మాలాంటి వారికి నీ సేవ, నమస్కారం, స్తుతి, పూజ, స్మరణ, కథాశ్రవణం, దర్శనం ఒక్కసారి చేసినా చాలదా? అస్థిరమైన దేవతలను అనుసరించి శ్రమపడటం వల్ల ఏమి లభిస్తుంది? దీని నుండి ముక్తి ఏమిటి? అలా అయితే, ఇంకేమి ప్రార్థించాలి?
శ్లోకం 34
ఓ పశుపతీ! నీ సాహసం గురించి ఏమని చెప్పగలం? శంభో! నీవు అంతటి ధైర్యవంతుడివి. దేవతలు పారిపోతుండగా, మునులు భయపడుతుండగా, ప్రపంచం అంతమౌతుండగా లయాన్ని చూస్తూ కూడా నీవు ఒక్కడివే నిర్భయంగా ఆనందంతో విహరిస్తున్నావు. ఇలాంటి ధైర్యం, స్థితి ఇతరులకు ఎలా లభిస్తుంది?
శ్లోకం 35
శంభో! నీవు యోగక్షేమాలను భరించేవాడివి, సకల శుభాలను ఇచ్చేవాడివి, కనిపించేవి, కనిపించనివాటి గురించి ఉపదేశాలు చేసేవాడివి, లోపల, బయట వ్యాపించి ఉన్నవాడివి, సర్వజ్ఞుడివి, దయాకరుడివి. నీకు నా గురించి ఏమి తెలియజేయాలి? నీవు నాకు అత్యంత సన్నిహితుడివని నేను ప్రతిరోజూ నా మనసులో స్మరిస్తాను.
శ్లోకం 36
ఓ సాంబ! భక్తి అనే గుణాలతో నిండిన, ఆనందమనే అమృతంతో నిండిన, ప్రసన్నమైన నా మనస్సనే కుండలో నీ పాదపల్లవాలను స్థాపించి, జ్ఞానమనే ఫలాన్ని ఉంచి, స్వచ్ఛమైన మంత్రాలను ఉచ్చరిస్తూ, నా శరీరం అనే ఆలయాన్ని శుభ్రం చేసి, పుణ్యాహవచనాన్ని ప్రకటిస్తాను, శుభాలను కలిగిస్తాను.
శ్లోకం 37
జ్ఞానులైన దేవతలు వేదాలనే సముద్రాన్ని, మనస్సు అనే మంథాన పర్వతాన్ని, దృఢమైన భక్తి అనే తాడుతో మథించి, చంద్రుడు, కల్పవృక్షం, కామధేనువు, చింతామణి, నిత్యానందమనే అమృతం, ఎల్లప్పుడూ ఉండే లక్ష్మీసౌభాగ్యం వంటి వాటిని పొందుతారు.
శ్లోకం 38
పాత పుణ్యాలనే పర్వతం చూపిన మార్గంలో అమృతమయమైన స్వరూపం కలవాడు, ప్రసన్నుడు, శివుడు, చంద్రుడు, సద్గణాలచే సేవింపబడినవాడు, లేడిని ధరించినవాడు, పూర్ణుడు, అజ్ఞానాన్ని తొలగించేవాడు అయిన శివుడు నా మనస్సు అనే తామరలో కనిపిస్తే, నా మనస్సు ఆనందమనే సముద్రంగా మారిపోతుంది, అప్పుడు దేవతల వృత్తి (భక్తి) విజృంభిస్తుంది.
శ్లోకం 39
సదా పూజనీయుడైన కైవల్యనాథుడు నా హృదయకమలం అనే నగరంలో రాజులా ఉన్నప్పుడు, నా ధర్మం నాలుగు పాదాలతో నడుస్తుంది, నా పాపాలు నశిస్తాయి, కామ, క్రోధ, మదం మొదలైనవి తొలగిపోతాయి, కాలాలు సుఖంగా మారతాయి, జ్ఞానానందం అనే గొప్ప ఔషధం ఫలవంతమవుతుంది.
శ్లోకం 40
ఓ భగవాన్! విశ్వేశ్వరా! బుద్ధి అనే యంత్రంతో, మాటలు అనే కుండతో, కవిత్వం అనే కాలువలతో తీసుకువచ్చిన సదాశివుడి చరిత్రలనే దివ్యామృతంతో, నా హృదయం అనే పొలంలో ఉన్న భక్తి అనే వరి పంట ఫలవంతమౌతుంది. అలాంటప్పుడు, నీ సేవకుడనైన నాకు కరువు గురించి భయం ఎందుకు?
శ్లోకం 41
పాపాలను, కష్టాలను తొలగించడానికి, గొప్ప ఐశ్వర్యాన్ని పొందడానికి, మృత్యుంజయుడవైన నిన్ను స్తోత్రం చేయడం, ధ్యానించడం, నమస్కరించడం, ప్రదక్షిణ చేయడం, పూజించడం, చూడడం, వినడం కోసం నా నాలుక, మనస్సు, తల, పాదాలు, చేతులు, కళ్ళు, చెవులు నన్ను ప్రేరేపిస్తున్నాయి. దయచేసి నన్నే ఆజ్ఞాపించు, నన్నే నియమించు, నన్ను ఆపవద్దు.
శ్లోకం 42
దుర్గలకు ప్రియమైన దేవ! నా మనస్సు అనే దుర్గంలో గాంభీర్యం అనే కందకం, గొప్ప ధైర్యం అనే ప్రాకారం, పెరిగే గుణాల సమూహం అనే నమ్మకమైన సైన్యం, దట్టమైన ఇంద్రియ సమూహం అనే ద్వారాలు, విద్యా అనే వస్తుసంపద ఉంది. ఈ అన్ని ఏర్పాట్లతో ఉన్న నా మనస్సు అనే దుర్గంలో ఎల్లప్పుడూ నివసించు.
శ్లోకం 43
ఓ గిరీశా! ఇక్కడి నుండి అటు ఇటు వెళ్ళవద్దు. నాలోనే నివసించు. ఓ స్వామీ! ఆది కిరాతా! నా మనస్సు అనే అరణ్య సరిహద్దులో మత్సరం, మోహం వంటి మదించిన జింకలు చాలా ఉన్నాయి. వాటిని వేటాడి, వేటాడే వినోదాన్ని పొంది, లాభాన్ని కూడా పొందుతావు.
శ్లోకం 44
చేతిలో లేడిని పట్టుకున్నవాడు, ఏనుగును చంపినవాడు, సింహాన్ని ముక్కలు చేసినవాడు, దుష్ట జంతువులను నశింపజేసేవాడు, గిరీశుడు, నిర్మలమైన ఆకృతి కలవాడు అయిన పంచముఖుడు (శివుడు) నా హృదయం అనే గుహలో ఉన్నప్పుడు నాకు భయం ఎందుకు?
శ్లోకం 45
నా మనస్సు అనే పక్షుల రాజా! వేదాలనే వృక్షం యొక్క చిటారు కొమ్మలపై ఉండే బ్రాహ్మణులచే సేవింపబడిన, శాశ్వతమైన, సుఖాన్నిచ్చే, దుఃఖాన్ని తొలగించే, అమృతమయమైన ఫలాలతో ప్రకాశించే శంకరుడి పాదపద్మ యుగళం అనే గూటిలో ఎల్లప్పుడూ విహరించు. వ్యర్థంగా ఇతరుల కోసం వెతకడం మానుకో.
శ్లోకం 46
ఓ మనస్సు అనే రాజహంసా! గిరిజానాథుడి పాదాలు అనే భవనంలో ఉండి, ఆ పాదాలు గోళ్ల కాంతులనే ఉదయించే అమృతం యొక్క వైభవంతో మెరుస్తూ, పద్మరాగమణులతో మనోహరంగా ఉంటూ, హంసల సమూహాలచే ఆశ్రయించబడి ఉన్నాయి. అక్కడ భక్తి అనే వధువులతో కలిసి ఎల్లప్పుడూ ఏకాంతంగా స్వేచ్ఛావిహారం చేయి.
శ్లోకం 47
శంభుడి ధ్యానం అనే వసంతంలో, నా హృదయం అనే తోటలో పాపాలు అనే పాత ఆకులు రాలిపోగా, భక్తి అనే తీగలు ప్రకాశిస్తున్నాయి. పుణ్యం అనే చిగుళ్లతో అవి ప్రకాశిస్తున్నాయి. గుణాలనే మొగ్గలు, జపం అనే పువ్వులు, మంచి వాసనతో కూడిన జ్ఞానానందమనే అమృతపు ఫలాలు ఉన్నత స్థితిని పొందుతున్నాయి.
శ్లోకం 48
ఓ మనస్సు అనే హంసా! నిత్యానందమనే రసానికి నిలయమైన, దేవతలు, మునుల హృదయం అనే తామరపువ్వులలో ఉండే, స్వచ్ఛమైన, సజ్జనులచే సేవింపబడిన, పాపాలను తొలగించే, మంచి వాసనలను కలిగించే శంభుడి ధ్యానం అనే సరోవరంలోకి స్థిరంగా వెళ్లు. చిన్న చిన్న నీటి గుంటలలో తిరగడం వల్ల కలిగే శ్రమను ఎందుకు పొందాలి?
శ్లోకం 49
సత్కర్మలచే పెంచబడిన నా భక్తి అనే తీగ, ఆనందమనే అమృతంతో నిండిన శివుడి పాదపద్మాలను ఆలంబనగా చేసుకుని, స్థిరత్వం అనే ఆధారాన్ని పొంది, అనేక శాఖలతో, ఉపశాఖలతో విస్తరించి, నా మనస్సు అనే శరీరం యొక్క పై భాగాన్ని ఆక్రమించి, నిష్కల్మషంగా, నిరంతరం నాకు ఇష్టమైన ఫలాలను ప్రసాదించుగాక.
శ్లోకం 50
సంధ్యాకాలంలో మొదలయ్యే నాట్యంతో వికసించిన, ఉపనిషత్తులనే శిరస్సుపై ఉన్న, ప్రేమతో కూడిన తుమ్మెదల వంటి భక్తులతో మనోహరమైన, మంచి వాసనలతో శోభిల్లే, సర్పరాజే ఆభరణంగా కల, దేవతలచే పూజించబడే, గుణాలతో కూడిన, శివుడిచే ఆలింగనం చేయబడిన శ్రీశైల మల్లికార్జునుడి మహాలింగాన్ని నేను సేవిస్తున్నాను.
శ్లోకం 51
భృంగి కోరికపై నాట్యం చేసేవాడు, చేతిలోని దానాన్ని స్వీకరించేవాడు, శ్రీవిష్ణువుని ఆనందింపజేసేవాడు, నాదంతో కూడినవాడు, గొప్ప నల్లని శరీరం కలవాడు, మన్మథుడిచే గౌరవించబడినవాడు, మంచి పక్షమున్నవాడు, సుమనోవనాలలో ఉండేవాడు అయిన శ్రీశైలవాసి అయిన విభుడు నా మనస్సు అనే తామరలో భ్రమరరాజై విహరించుగాక.
శ్లోకం 52
ఓ నీలకంఠుడా! శంభో! కరుణ అనే అమృతాన్ని వర్షించేవాడు, గొప్ప కష్టాలనే వేసవిని అంతం చేసేవాడు, విద్య అనే పంట ఫలించడానికి దేవతలచే సేవింపబడేవాడు, ఇష్టానుసారం రూపాన్ని ధరించేవారు, నాట్యం చేసే భక్తులనే నెమలిని ఆనందింపజేసేవాడు, కొండపై నివసించేవాడు, మెరిసే జటాజూటం కలవాడు అయిన నిన్ను నా మనస్సు అనే చాతక పక్షి ఎల్లప్పుడూ కోరుకుంటుంది.
శ్లోకం 53
ఆకాశమే శిఖరంలా కలవాడు, పాములన్నింటికీ నాయకుడైన నెమలిలాంటివాడు, నమస్కరించే వారికి అనుగ్రహం చూపేవాడు, ప్రణవం అనే ఉపదేశపు నాదాలతో నెమలిలా పలకరించబడేవాడు, నల్లని, పర్వతరాజ పుత్రిక అయిన పార్వతిని చూసి ఆనందంగా నాట్యం చేసేవాడు, వేదాంతమనే తోటలో విహరించేవాడు అయిన నీలకంఠుడిని నేను భజిస్తున్నాను.
శ్లోకం 54
సంధ్యకాలం వేసవి కాలం ముగింపులా ఉంది. విష్ణువు యొక్క చేతి దెబ్బల వల్ల కలిగే డప్పు శబ్దం మేఘాల గర్జనలా ఉంది. దేవతల కంటి చూపుల సమూహం మెరుపులా ఉంది. భక్తుల ఆనందబాష్పాల సమూహం వర్షంలా ఉంది. పార్వతి నెమలిలా ఉన్నది. ఎవరి తాండవం ఉజ్జ్వలంగా విజయవంతమవుతుందో ఆ నీలకంఠుడిని నేను భజిస్తున్నాను.
శ్లోకం 55
ఆదిపురుషుడు, అపరిమితమైన తేజస్సు కలవాడు, వేదాలచే తెలియబడేవాడు, సాధించదగినవాడు, విద్యానందమయమైన స్వరూపం కలవాడు, మూడు లోకాలను రక్షించడంలో నిమగ్నమైనవాడు, యోగులందరిచే ధ్యానించబడేవాడు, దేవతలచే గానం చేయబడేవాడు, మాయావి, తాండవం చేయడానికి తొందరపడేవాడు, జటాజూటం కలవాడు అయిన శంభువుకు ఈ నమస్కారం.
శ్లోకం 56
నిత్యుడు, త్రిగుణాత్మకుడు, త్రిపురాలను జయించినవాడు, కాత్యాయని (పార్వతి) యొక్క శుభం కోసం ఉన్నవాడు, సత్యమైనవాడు, ఆది కుటుంబి, మునుల మనస్సులకు ప్రత్యక్షమయ్యే జ్ఞానమూర్తి, మాయచే మూడు లోకాలను సృష్టించినవాడు, వేదాంతాలలో సంచరించేవాడు, సాయంకాల తాండవం చేయడానికి తొందరపడేవాడు, జటాజూటం కలవాడు అయిన శంభువుకు ఈ నమస్కారం.
శ్లోకం 57
ఓ శర్వా! స్వామీ! నేను ప్రతిరోజూ నా పొట్ట పోషణ కోసం డబ్బు ఆశతో అందరినీ ఉద్దేశించి వ్యర్థంగా తిరుగుతున్నాను. నీ సేవ నాకు తెలియదు. ఓ పశుపతీ! నా పూర్వజన్మల పుణ్యాల ఫలితంగా నీవు అందరిలో ఉన్నావు. అందువల్ల నేను నీచే రక్షించబడవలసిన వాడను.
శ్లోకం 58
ఒక సూర్యుడు భూమి, ఆకాశం అంతటా వ్యాపించిన చీకటిని చీల్చి కంటికి కనిపిస్తాడు. ఓ పశుపతీ! నీవు కోటి సూర్యుల కాంతి కలవాడివి. అప్పుడు నిన్ను ఎందుకు తెలుసుకోలేకపోతున్నాను? నా అజ్ఞానం ఎంత గొప్పదో! నా ఆ అజ్ఞానాన్ని అంతా తొలగించి, నాకు సాక్షాత్కరించి ప్రసన్నుడవు కమ్ము.
శ్లోకం 59
ఓ పశుపతీ! గౌరీనాథా! హంస తామరపువ్వుల వనాన్ని, చాతక పక్షి నల్లని మేఘాన్ని, కోకిల తామరపువ్వులను, చకోర పక్షి చంద్రుడిని కోరుకున్నట్లు, నా మనస్సు జ్ఞాన మార్గంలో అన్వేషించదగినది, కైవల్య సుఖాన్ని ప్రసాదించే నీ పాదపద్మ యుగళాన్ని కోరుకుంటుంది.
శ్లోకం 60
ఓ మనసా! నీటి ప్రవాహంలో కొట్టుకుపోయిన వ్యక్తి గట్టును, అలసిపోయిన బాటసారి చెట్టు నీడను, వర్షం నుండి భయపడిన వ్యక్తి స్వగృహాన్ని, దీనుడైన అతిథి ధర్మవంతుడైన ప్రభువును, చీకటిలో ఉన్నవాడు దీపాన్ని, చలితో బాధపడినవాడు అగ్నిని కోరుకున్నట్లు, నీవు కూడా అన్ని భయాలను తొలగించే, సుఖాన్నిచ్చే శంభుడి పాదపద్మాలను ఆశ్రయించు.
శ్లోకం 61
అంకోల వృక్షం తన గింజలను, అయస్కాంతం సూదిని, పతివ్రత తన భర్తను, తీగ చెట్టును, నది సముద్రాన్ని ఎలా చేరుకుంటాయో, అలాగే పశుపతీ! మనస్సు యొక్క వృత్తి నీ పాదపద్మ యుగళాన్ని చేరి స్థిరంగా ఉండటమే భక్తి అని చెప్పబడుతుంది.
శ్లోకం 62
భక్తి అనే తల్లి, తన భక్తుడనే శిశువును ఆనందబాష్పాలతో పులకింపజేస్తూ, నిర్మలత్వంతో కప్పి, మాటలనే శంఖంలో ఉన్న నీ చరిత్రలనే అమృతంతో కడుపు నింపి, నవ్వులనే రుద్రాక్షలతో శరీరాన్ని రక్షించి, నీపై ధ్యానం అనే మంచంపై పడుకోబెట్టి రక్షిస్తుంది.
శ్లోకం 63
పశుపతీ! మార్గంలో తిరిగే పాదరక్షలు నీ శరీరంపై ఉన్న గంధంలా మారాయి. పురారికి గండూష జలం దివ్యాభిషేకంలా అయింది. కొంచెం తినగా మిగిలిన మాంసం ముద్ద కొత్త నైవేద్యంలా మారింది. భక్తి ఏమి చేయదు? ఆ వేటగాడు (కన్నప్ప) భక్తులలో శ్రేష్ఠుడిగా మారాడు.
శ్లోకం 64
శంభో! యముడి వక్షస్థలంపై తన్నడం, కఠినమైన అపస్మారక రాక్షసుడిని అణచివేయడం, పర్వతాలపై తిరగడం, నమస్కరించే దేవతల శిరస్సుల కిరీటాలతో రుద్దబడటం, ఇలాంటి పనులు అత్యంత మృదువైన నీ పాదయుగళానికి తగినవి కావు. నా మనస్సు అనే మణిపాదుకలలో విహరించడాన్ని ఎల్లప్పుడూ అంగీకరించు.
శ్లోకం 65
ఓ భవానీపతీ! ఎవరి మనస్సు నీ పాదపద్మాలను భజిస్తుందో, వారికి ఈ లోకంలో ఏది అసాధ్యం? నీ పాదాలచే తన్నబడతానేమోనని యముడు భయపడుతున్నాడు. దేవతలు తమ కిరీటాలపై ఉన్న రత్నాలనే దీపాలతో నీకు హారతి ఇస్తున్నారు. మోక్షం అనే వధువు నిన్ను చూసి కౌగలించుకుంటుంది.
శ్లోకం 66
శంభో! నీవు ఈ ప్రపంచాన్ని అంతా ఆట కోసం సృష్టిస్తావు. మనుషులు నీ ఆటలోని జంతువులు. నేను చేసిన ప్రతి కర్మ నీకు సంతోషాన్ని కలిగిస్తుంది. నా కష్టాలు నీ కుతూహలం కోసం అని నాకు తెలుసు. అందువల్ల, ఓ పశుపతీ! నన్ను రక్షించడం నీ బాధ్యత.
శ్లోకం 67
వివిధ రకాల సంతోష బాష్పాలతో, పులకలతో నిండిన, సుందరమైన భోగభూమి వంటి, శాశ్వతమైన పదవిని కోరుకునే వారిచే సేవింపబడే, పరమసదాశివ భావనను నేను ఆశ్రయిస్తున్నాను.
శ్లోకం 68
ఓ దయామయుడవైన పశుపతీ! అపరిమితమైన ఆనందామృతాన్ని పదేపదే ఇచ్చే, నీ నిర్మలమైన పాదాలు అనే గోశాలలో నివసించే, నా మంచి పుణ్యాల ఫలితమైన నా భక్తి అనే ఒక ఆవును రక్షించు.
శ్లోకం 69
ఓ దేవ! నాలో జడత్వం, పశుత్వం, కళంకం, వక్రమైన స్వభావం వంటివి లేవు. ఒకవేళ ఉన్నా, ఓ చంద్రశేఖరా! నీ ఆభరణం కావడానికి నేను అర్హుడను కాదా? (నీవు వాటిని ఆభరణాలుగా ధరిస్తావు కదా).
శ్లోకం 70
రహస్యంగా లేదా బహిరంగంగా, స్వతంత్ర బుద్ధితో పూజించడానికి సులభుడు, ప్రసన్నమైన మూర్తి కలవాడు, అపరిమితమైన ఫలాలను ఇచ్చేవాడు, జగత్తు కన్నా గొప్పవాడు అయిన రాజశేఖరుడు నా హృదయంలో ఉన్నాడు.
శ్లోకం 71
దృఢమైన భక్తి అనే వింటిని, శివనామ స్మరణ అనే వ్యర్థం కాని బాణాలను ఉపయోగించి, పాపాలనే శత్రువులను జయించిన పండితుడు, ఆనందంతో స్థిరమైన రాజలక్ష్మిని పొందుతాడు.
శ్లోకం 72
ధ్యానం అనే కాటుకతో అంధకారాన్ని చూసి, ఈశ్వరనామం అనే బలమైన మంత్రాలతో చీల్చి, సర్పాలచే ఆభరణంగా ధరించబడిన, దివ్యమైన నీ పాదపద్మాలను ఎవరు ఆశ్రయిస్తారో, ఓ శివా! వారే నిజంగా ధన్యులు.
శ్లోకం 73
ఓ సుమతీ! భూదేవిని ఉద్ధరించిన విష్ణువు కూడా నీ అనుగ్రహం కోసం భజిస్తున్నాడు. అందువల్ల, మోక్షమనే గొప్ప ఔషధాలను ఇచ్చే కేదారం (పొలం) వంటి పరమేశ్వరుడి పాదారవిందాలను భజించు.
శ్లోకం 74
దివ్యమైన, గొప్ప సువాసనలతో ఆశ, బంధం, కష్టం, దుర్వాసన మొదలైన వాటిని భేదించడానికి ప్రయత్నిస్తూ, ఆకాశమే వస్త్రంగా ధరించిన శివుడి పాదపద్మాలు నా మనస్సు అనే పెట్టెను సుగంధభరితం చేయుగాక.
శ్లోకం 75
ఓ మన్మథ సంహారా! సకల జగాలకు నాయకుడా! ఎద్దుపై అధిరోహించినవాడా! కళ్యాణకారి, రసభరితమైన, వేగవంతమైన, అన్ని సంకేతాలు తెలిసిన, పాపం లేని, మంచి లక్షణాలతో కూడిన నా మనస్సు అనే గుర్రాన్ని అధిరోహించి విహరించు.
శ్లోకం 76
మహేశ్వరుడి పాదపద్మాలను ఆశ్రయించిన భక్తి, మేఘంలాగా సంతోషమనే వర్షాన్ని కురిపిస్తుంది. ఎవరి మనస్సు అనే చెరువు ఆ నీటితో నిండిపోతుందో, వారి జీవితమనే పంట మొత్తం సఫలమవుతుంది, ఇతరులది కాదు.
శ్లోకం 77
ఈశ్వరుడి పాదపద్మాలను ఆశ్రయించిన బుద్ధి, భర్తకు దూరంగా ఉన్న వధువులాగా ఎల్లప్పుడూ స్మరిస్తూ, మంచి భావనలు, స్మరణ, దర్శనం, కీర్తనలచే సమ్మోహితురాలై శివమంత్ర జపంలో నిమగ్నమవుతుంది.
శ్లోకం 78
ఓ ప్రభూ! మంచి ఉపచారాల పద్ధతులను నేర్చుకున్న, వినయంతో కూడిన, స్నేహితుడిని ఆశ్రయించిన కొత్త పెళ్ళికూతురులాంటి నా బుద్ధిని నీ గొప్ప గుణాలతో ఉద్ధరించు.
శ్లోకం 79
శంభో! నీ పాదాలు యోగుల మనస్సులనే తామరపువ్వుల రేకులలో సంచరించడానికి తగినంత సున్నితమైనవి. అలాంటి నీ పాదాలతో కఠినమైన యముడి వక్షస్థలాన్ని ఎలా తన్నగలిగావు? అయ్యో! అత్యంత మృదువైన నీ పాదయుగళం గురించి నా మనస్సు ఆలోచిస్తోంది. ఓ స్వామీ! దాన్ని నా కంటికి కనిపించేలా చేయి, నేను దాన్ని నా చేతులతో స్పృశిస్తాను.
శ్లోకం 80
శంభో! ఇతడు మళ్లీ జన్మిస్తాడు, ఇతడి మనస్సు కఠినమైనది, దానిపై నాట్యం చేస్తాను అని నన్ను రక్షించడం కోసం నీవు కొండలపై సున్నితమైన పాదాలతో నాట్యం చేయడానికి ముందుగానే అభ్యాసం చేశావు. లేకపోతే, దివ్యమైన ఇళ్ళలో, పువ్వుల పరుపులపై, వేదికలపై నాట్యం చేయకుండా, రాళ్లపై ఎందుకు నాట్యం చేస్తావు?
శ్లోకం 81
ఓ ఉమామహేశా! కొంత సమయం నీ పాదపద్మాలను పూజించడంలో, కొంత సమయం ధ్యానం, సమాధి, నమస్కారాలలో, కొంత సమయం నీ కథలు వినడంలో, కొంత సమయం నీ దర్శనంలో, స్తుతులలో గడిపి, నీకు అర్పించిన మనస్సుతో ఈ స్థితిని ఎవరు ఆనందంగా పొందుతారో, అతడు బ్రతికి ఉండగానే ముక్తిని పొందుతాడు.
శ్లోకం 82
పార్వతీపతీ! విష్ణువు బాణంగా, ఎద్దుగా, నీ శరీరంలో సగం భాగమైన భార్యగా, పందిగా, స్నేహితుడిగా, మృదంగాన్ని మోసేవాడిగా అనేక రూపాలు ధరించాడు. నీ పాదాలపై కంటిని సమర్పించాడు. నీ శరీరంలో భాగమైన అతడే పూజనీయులకన్నా పూజనీయుడు. లేకపోతే, అతడి కన్నా గొప్పవాడు ఇంకెవరున్నారు?
శ్లోకం 83
జననం, మరణం ఉన్న దేవతలను సేవించడం వల్ల కొంచెం కూడా సుఖం లభించదు. ఇందులో సందేహం లేదు. జన్మలేని, అమృత స్వరూపుడైన సాంబమూర్తి అయిన ఈశ్వరుడిని ఎవరు భజిస్తారో, వారే నిజంగా ధన్యులు. వారే ఈ లోకంలో పరమ సుఖాన్ని పొందుతారు.
శ్లోకం 84
శివా! ఓ సకల లోకాల బంధువా! సచ్చిదానందమనే సముద్రమా! నీ సేవలో ఉండటానికి, గౌరీ సమక్షంలో నా గుణాలతో నిండిన బుద్ధి అనే కన్యను నీకు ఇస్తాను. దయతో నా హృదయం అనే ఇంటిలో ఎల్లప్పుడూ నివసించు.
శ్లోకం 85
ఓ చంద్రశేఖరా! నేను సముద్రాన్ని మథించడంలో, పాతాళాన్ని చీల్చడంలో, అడవిలో వేటాడటంలో నైపుణ్యం కలవాడిని కాదు. అలాంటప్పుడు, ఆహారం, పువ్వులు, ఆభరణాలు, వస్త్రాలు వంటి పూజా సామగ్రిని నీకు ఎలా సమకూర్చగలను?
శ్లోకం 86
ఓ ఉమానాథా! పూజా సామగ్రి ఉన్నా, నేను నీ పూజను ఎలా చేయగలను? నేను పక్షి రూపం, పంది రూపం పొందలేదు. నీ శిరస్సు, పాదాలను నేను తెలుసుకోలేను. బ్రహ్మ, విష్ణువులు కూడా నీ తత్వాన్ని తెలుసుకోలేకపోయారు కదా.
శ్లోకం 87
శంభో! నీ ఆహారం విషం, ఆభరణం పాము, వస్త్రం చర్మం, వాహనం ఎద్దు. నాకు ఏమి ఇస్తావు? నీ దగ్గర ఏముంది? నాకు నీ పాదపద్మాలపై భక్తిని మాత్రమే ప్రసాదించు.
శ్లోకం 88
ఓ భవాని! సముద్రంపై వంతెన కట్టినప్పుడు, చేతితో కొండను పైకి ఎత్తినప్పుడు, బ్రహ్మను దాటినప్పుడు, అప్పుడు శివపూజ, స్తోత్రాలను చేసే శక్తి ఉంటుంది.
శ్లోకం 89
ఓ ఈశా! నీవు నమస్కారాలతో, స్తుతులతో, పూజా విధానాలతో, ధ్యాన సమాధులతో సంతోషించలేదు. ధనుస్సుతోనా, రోకలితోనా, రాళ్లతోనా, దేనితో సంతోషిస్తావో చెప్పు. నేను అలా చేస్తాను.
శ్లోకం 90
శంభో! నేను మాటలతో నీ చరిత్రను చెబుతున్నాను, కానీ నీ క్రియలలో నేను నిమగ్నం కాలేదు. మనస్సుతో ఈశ్వరుడి రూపాన్ని సేవిస్తున్నాను. తల వంచి సదాశివుడికి నమస్కరిస్తున్నాను.
శ్లోకం 91
ఓ రాజమౌళీ! నీ అనుగ్రహం వల్ల నా హృదయంలో ఉన్న మొదటి అవిద్య తొలగిపోయింది, హృద్యమైన విద్య నా మనసులో ప్రవేశించింది. నేను ఎల్లప్పుడూ శుభాలను ఇచ్చే, ముక్తికి పాత్రమైన నీ పాదపద్మాలను భావనలో సేవిస్తున్నాను.
శ్లోకం 92
గౌరీశా! నీ సారం వంటి చరిత్రను నిరంతరం తాగుతున్న నా నుండి పాపాలు, చెడు మాటలు, దురదృష్టం, దుఃఖం, దురహంకారం, చెడ్డ మాటలు తొలగిపోయాయి. నీ మంచి కటాక్షాలతో నన్ను ఉద్ధరించు.
శ్లోకం 93
చంద్రకళను శిరస్సుపై ధరించిన, కోమలమైన, నల్లని కంఠం కలవాడు, గొప్ప తేజస్సు కలవాడు, స్వామి, గిరిజానాథుడు అయిన నీలో నా హృదయం ఎల్లప్పుడూ రమించుగాక.
శ్లోకం 94
భర్గుడిని ఎవరు మాట్లాడుతారో, ఎవరు చూస్తారో, ఎవరు పూజిస్తారో, ఎవరు స్మరిస్తారో, వారిదే నిజమైన నాలుక, కళ్ళు, చేతులు, వారే ధన్యులు.
శ్లోకం 95
ఓ భవానీశా! నా పాదాలు చాలా మృదువు, నీ మనస్సు చాలా కఠినం. ఈ సందేహాన్ని వదిలిపెట్టు. శివా! నీవు కొండపై ఎలా నివసించగలిగావు? (అంటే నా పాదాలు మృదువు, నీ మనస్సు కఠినం కాబట్టి నీవు కొండపై నివసించగలిగావు).
శ్లోకం 96
ఓ త్రిపురసంహారా! ధైర్యం అనే అంకుశంతో గట్టిగా లాగి, భక్తి అనే గొలుసుతో, జ్ఞానం అనే యంత్రాలతో మదించిన ఏనుగు వంటి నా హృదయాన్ని నీ పాదాలు అనే స్తంభానికి కట్టు.
శ్లోకం 97
మదించిన, గొప్పదైన నా మనస్సు అనే ఏనుగు ధైర్యంగా ఇటు అటు తిరుగుతోంది. దాన్ని న్యాయంతో, భక్తి అనే తాడుతో పట్టి, పరమస్థాణువు యొక్క దృఢమైన పాదం వైపు నడిపించు.
శ్లోకం 98
ఓ గౌరీప్రియా! దేవ! అన్ని అలంకారాలు కలిగిన, సరళమైన పదాలతో కూడిన, మంచి వృత్తాలు (ఛందస్సులు) కల, బంగారులాంటి, సజ్జనులచే స్తుతింపబడిన, రసభరితమైన గుణాలు కల, లక్షణాలతో నిండిన, ప్రకాశవంతమైన ఆభరణాలు, వినయం, అర్థవంతమైన నా కవిత్వం అనే కన్యను స్వీకరించు.
శ్లోకం 99
ఓ పరమశివా! కరుణా సముద్రమా! నీ పాదాలు, శిరస్సు చూడాలని బ్రహ్మ, విష్ణువులు పక్షి, పంది రూపాలు ధరించి ఆకాశంలో, భూమిలో అలసిపోతూ తిరగడం నీకు తగినదేనా? శంభో! స్వామీ! అలాంటప్పుడు నేను నీకు ఎలా తెలుసుకోవడానికి వీలవుతుంది?
శ్లోకం 100
ఈ స్తోత్రం చాలు, నేను అబద్ధం చెప్పడం లేదు. స్తుతించబడవలసిన వారిని లెక్కించేటప్పుడు, బ్రహ్మ మొదలైన దేవతలు నిన్ను మొదటిగా లెక్కిస్తారు. కానీ, మహిమల గురించి ఆలోచించేటప్పుడు, నీ సేవకులు వడ్లపొట్టును తొలగించినట్లుగా వారిని తొలగించి, నీవు ఉత్తమోత్తమమైన ఫలాన్ని ఇచ్చేవాడివని తెలుసుకుంటారు.
ఇది శ్రీమత్పరమహంస పరివ్రాజకాచార్యులైన శ్రీగోవింద భగవత్పూజ్యపాదుల శిష్యులు, శ్రీ శంకరాచార్యులచే రచించబడిన శివానందలహరి సమాప్తం.
