bakthivahini
Soundarya Lahari Telugu Lo
గురుత్వం విస్తారం క్షితిధరపతి: పార్వతి నిజాత్
నితంబా దాచ్ఛిద్య త్వయి హరణరూపేణ నిదధే,
అతస్తే విస్తీర్ణోగురు రయ మశేషాం వసుమతీం
నితంబ ప్రాగ్భారః సృగయతి లఘుత్వం నయతి చ.
తాత్పర్యం:
ఓ పార్వతీ దేవి! హిమవంతుడు తన పర్వతాల బరువును నీ పిరుదుల రూపంలో నీకు ఇచ్చాడు. అందుకే, నీ పిరుదుల బరువు భూమి అంతటినీ కప్పి ఉంచి, అది తేలికగా ఉండేలా చేస్తోంది.
కరీంద్రాణాం శుండాన్ కనకకదళీకాండపటలీమ్
ఉభాభ్యా మూరుభ్యాముభయమపి నిజ్జిత్య భవతీ,
సువృత్తాభ్యాం విబుధకరికుంభద్వయమసి
విధిజ్ఞే! జానుభ్యాం విబుధకరికుంభద్వయమసి.
తాత్పర్యం:
ఓ పార్వతీ! నీ తొడలు ఏనుగుల తొండాలను, బంగారు అరటి స్తంభాలను జయించాయి. అంతేకాకుండా, నీ గుండ్రని మోకాళ్ళు దేవతల ఏనుగుల కుంభస్థలాలను సైతం ఓడించాయి.
పరాజేతుం రుద్రం ద్విగుణవరగర్భౌ గిరిసుతే!
నిషంగే జంఘే తే విషమవిశిఖో బాఢ మకృత,
యదగ్రే దృశ్యంతే దశ శరఫలా: పాదయుగళీ
సభాగ్రచ్ఛద్మాన స్సురమకుటశాణైకనిశితాః.
తాత్పర్యం:
ఓ పార్వతీ! శివుణ్ణి జయించడానికి, మన్మథుడు నీ పిక్కలను బాణాలు నిండిన అమ్ములపొదులుగా మార్చాడు. నీ పాదాల గోళ్ళే పది బాణాలుగా కనిపిస్తున్నాయి. అవి దేవతల కిరీటాలలోని రత్నాలపై సానబెట్టబడ్డాయి.
శ్రుతీనాం మూరానో దధతి తవ యౌ శేఖరతయా
మమా ప్యేతౌ మాత!శ్శిరసి దయయా ధేహి చరణ్,
యయో: పాద్యం సాధ: పశుపతిజటాజూటతటినీ
యయో రాక్ష్యాలక్ష్మీ రరుణహరిచూడామణిరుచి:.
తాత్పర్యం:
ఓ మాతా! నీ పాదాలు ఉపనిషత్తులకు కిరీటం వంటివి. శివుని జటాజూటంలో ఉన్న గంగ నీ పాదాలను కడిగే జలమవుతోంది. నీ పాదాలకు పూసిన లక్క శ్రీహరి కిరీటంలోని మాణిక్యాలకు కాంతినిస్తోంది. అలాంటి నీ పాదాలను దయతో నా శిరస్సుపై ఉంచు.
నమోవాకం బ్రూమో నయనరమణీయాయ పదయో:
తవా స్మై ద్వంద్వాయ స్ఫుటరుచిరసాలక్తకవేత,
అసూయ తత్యంతం యదభిహననాయ స్పృహయతే
పశూనా మీశాన: ప్రమదవనకంకేళితరవే.
తాత్పర్యం:
ఓ మృడానీ! నీ పాదాలను తాకాలని అశోక వృక్షం కోరుకోవడం చూసి శివుడు అసూయ పడుతున్నాడు. అలాంటి, చూడ్డానికి ఎంతో అందంగా పారాణితో మెరుస్తున్న నీ పాదాలకు నా నమస్కారాలు.
మృషా కృత్వా గోత్రస్ఖలన మధ వైలక్ష్యనవితం
లలాటే భర్తారం చరణకమలే తాడయతి తే,
చిరా దంతశ్శల్యం దహనకృత్త మున్మూలితవతా
తులాకోటి క్వాణై: కిలికిలిత మీశానరిపుణా.
తాత్పర్యం:
ఓ కాత్యాయనీ! ఏకాంతంలో నీ పేరుకు బదులుగా మరొక పేరు చెప్పి తప్పు తెలుసుకున్న శివుడి నుదుటిపై నీవు పాదంతో కొట్టావు. మన్మథుడు శివుడిని భస్మం చేసినందుకు చాలా కాలంగా ఉన్న బాధను, నీ కాలి గజ్జెల శబ్దం ద్వారా పోగొట్టుకున్నట్లు ఉంది.
హిమానీహస్తవ్యం హిమగిరినివాసైకచతురౌ
నిశాయాం నిద్రాణం నిశి చరమభాగే చ విశదౌ,
వరం లక్ష్మీ పాత్రం శ్రియ మతిసృజంతౌ సమయినాం
సరోజం త్వత్పదౌ జనని! జయత శ్చిత్ర మిహ కిమ్.
తాత్పర్యం:
ఓ శివాదేవి! హిమవత్పర్వతంపై నివసించడానికి అర్హత కలిగినవి, తెల్లవారుజామున కూడా స్వచ్ఛంగా ఉండేవి, భక్తులకు శ్రేయస్సుని ఇచ్చేవి అయిన నీ పాదాలు మంచుతో దెబ్బతిన్నాయి. రాత్రికి ముడుచుకుపోయే తామర పువ్వుల కంటే నీ పాదాలు గొప్పవి అనడంలో ఆశ్చర్యం ఏముంది?
పదం తే కీర్తీనాం ప్రపద మపదం దేవి! విపదాం
కధం నీతం సద్భి: కఠినకమఠీకర్పరతులాం,
కధం నా పాణిభ్యా ముపయమనకాలే పురభిదా
య దాదాయ స్యస్తం దృషది దయమానేన మనసా.
తాత్పర్యం:
ఓ శంభుపత్నీ! కీర్తికి నెలవైన, ఆపదలను దూరం చేసే నీ పాదాలను సత్పురుషులు తాబేలు పెంకుతో పోల్చారు. పెళ్లి సమయంలో శివుడు ప్రేమతో తన చేతులతో పట్టుకుని ఆ సన్నికల్లు మీద ఎలా ఉంచగలిగాడు?
నఖైర్నాక స్త్రీణాం కరకమలసంకోచశశిభి:
తరూణాం దివ్యానాం హసత ఇవ తే చండి! చరణ్,
ఫలాని స్వస్థేభ్య: కిసలయకరాగ్రేణ దదతాం
దరిద్రేభ్యో భద్రాం శ్రియ మనిశ మహ్నాయ దదతా.
తాత్పర్యం:
ఓ చండికా! కల్పవృక్షాలు తమ చిగురుటాకులతో కోరినవారికి ఫలాలను ఇస్తుంటాయి. కానీ, నీ పాదాలు ఎల్లప్పుడూ పేదలకు సంపదలను ఇస్తాయి. నీ పాదాల గోళ్ళు దేవతల అరచేతులకు చంద్రునిలా కాంతినిస్తూ, కల్పవృక్షాలను గేలి చేస్తున్నట్లు ఉన్నాయి.
దదానే దీనేభ్య: శ్రియమనిశ మాశానుసదృశీ
మమందం సౌందర్య ప్రకర మకరందం వికిరతి,
తవాస్మిన్ మందారస్తబకసుభగ యాతు చరణే
నిమజ్జ న్మజ్జీవ: కరణచరణై ష్షట్చరణతామ్.
తాత్పర్యం:
ఓ గౌరీ మాతా! దీనుల కోరికలకు అనుగుణంగా ఎల్లప్పుడూ సంపదలిచ్చేవి, అపార సౌందర్యమనే మకరందాన్ని కురిపించేవి, కల్పవృక్షం పూల గుత్తులలా అందంగా ఉండేవి అయిన నీ పాదాలలో నా జీవి ఆరు పాదాలతో (ఐదు జ్ఞానేంద్రియాలు, మనసు) షట్పదభావం (తేనెటీగ) పొందుగాక.
