bakthivahini
Soundarya Lahari Telugu Lo
పదన్యాసక్రీడాపరిచయమివారబ్ధుమనసః
స్ఖలంతస్తే ఖేలం భవనకలహంసా న జహతి
అతస్తేషాం శిక్షాం సుభగమణిమంజీరరణిత-
చ్ఛలాదాచక్షాణం చరణకమలం చారుచరితే
తాత్పర్యం:
ఓ సుందరమైన నడక కల దేవి! నీ నడకను నేర్చుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్న నీ ఇంటి హంసలు, తమ విలాసవంతమైన నడకలో తడబడుతూ కూడా నిన్ను వదలడం లేదు. అందుకే, నీ పాదపద్మాలు తమ కాలి అందెల శబ్దాల ద్వారా వాటికి నడకను నేర్పుతున్నాయేమో అన్నట్లు ఉన్నాయి.
గతాస్తే మంచత్వం ద్రుహిణహరిరుద్రేశ్వరభృతః
శివః స్వచ్ఛచ్ఛాయాఘటితకపటప్రచ్ఛదపటః
త్వదీయానాం భాసాం ప్రతిఫలనరాగారుణతయా
శరీరీ శృంగారో రస ఇవ దృశాం దోగ్ధి కుతుకమ్
తాత్పర్యం:
బ్రహ్మ, విష్ణు, రుద్రుడు, ఈశ్వరుడు వంటి దేవతలు నీ మంచానికి కాళ్ళుగా మారారు. శివుడు నీ మంచంపై పరుచుకున్న పట్టు వస్త్రంలా ఉన్నాడు. కానీ ఆ వస్త్రం నీ శరీర కాంతి వల్ల ఎర్రగా మారి, శృంగార రసం శరీర రూపం ధరించినట్లుగా కళ్ళకు కుతూహలాన్ని కలిగిస్తోంది.
అరాలా కేశేషు ప్రకృతిసరలా మందహసితే
శిరీషాభా చిత్తే దృషదుపలశోభా కుచతటే
భృశం తన్వీ మధ్యే పృథురురసిజారోహవిషయే
జగత్త్రాతుం శంభోర్జయతి కరుణా కాచిదరుణా
తాత్పర్యం:
జడలో వంపులు తిరిగినది, చిరునవ్వులో సహజంగా ఉన్నది, మనసులో శిరీషపుష్పంలా సున్నితమైనది, రొమ్ముల విషయంలో దృఢమైన శిలలా ఉన్నది, నడుము చాలా సన్నగా ఉన్నది, రొమ్ముల భాగంలో విశాలంగా ఉన్నది, శంకరుని దయకు ప్రతిరూపమైన ఆ అరుణ వర్ణము గల శక్తి జగత్తును రక్షించుగాక!
కలంకః కస్తూరీ రజనికరబింబం జలమయం
కలాభిః కర్పూరైర్మరకతకరండం నిబిడితమ్
అతస్త్వద్భోగేన ప్రతిదినమిదం రిక్తకుహరం
విధిర్భూయో భూయో నిబిడయతి నూనం తవ కృతే
తాత్పర్యం:
బ్రహ్మదేవుడు చంద్రునిలోని మచ్చను కస్తూరిగానూ, చంద్రుని బింబాన్ని జలపూరితమైన దానిగానూ, చంద్రుని కళలను కర్పూరంగానూ భావించి, వాటిని మరకతమణి పెట్టెలో నింపాడు. కానీ నీ అనుభవం వల్ల అది రోజూ ఖాళీ అవుతుంది. అందుకే బ్రహ్మదేవుడు దానిని నీ కోసం పదే పదే నింపుతున్నాడు.
పురారాతేరంతఃపురమసి తతస్త్వచ్చరణయోః
సపర్యామర్యాదా తరలకరణానామసులభా
తథా హ్యేతే నీతాః శతమఖముఖాః సిద్ధిమతులాం
తవ ద్వారోపాంతస్థితిభిరణిమాద్యాభిరమరాః
తాత్పర్యం:
ఓ దేవీ! నువ్వు త్రిపురసంహారి అయిన శివుని అంతఃపురంలో ఉన్నావు. అందుకే చంచలమైన మనస్సు కలవారికి నీ పాదసేవ లభించడం కష్టం. ఇంద్రాది దేవతలు కూడా నీ ద్వారానికి సమీపంలో ఉండే అణిమాది అష్టసిద్ధులచే అద్వితీయమైన సిద్ధిని పొందారు.
కలత్రం వైధాత్రం కతికతి భజంతే న కవయః
శ్రియో దేవ్యాః కో వా న భవతి పతిః కైరపి ధనైః
మహాదేవం హిత్వా తవ సతి సతీనామచరమే
కుచాభ్యామాసంగః కురవకతరోరప్యసులభః
తాత్పర్యం:
బ్రహ్మదేవుని భార్య అయిన సరస్వతిని చాలామంది కవులు ఆశ్రయిస్తారు. లక్ష్మీదేవిని కొంత ధనం ఉన్నవారు భర్తగా పొందుతారు. కానీ ఓ దేవి! నువ్వు పతివ్రతలందరిలో ఆఖరు దానివి. మహాదేవుడిని తప్ప నీ వక్షోజాల స్పర్శ కురవక వృక్షానికి కూడా లభించడం అసాధ్యం.
గిరామాహుర్దేవీం ద్రుహిణగృహిణీమాగమవిదో
హరేః పత్నీం పద్మాం హరసహచరీమద్రితనయామ్
తురీయా కాపి త్వం దురధిగమనిఃసీమమహిమా
మహామాయా విశ్వం భ్రమయసి పరబ్రహ్మమహిషి
తాత్పర్యం:
వేదాలను తెలిసినవారు బ్రహ్మ భార్యను వాక్కుల దేవతగా, విష్ణు భార్యను లక్ష్మిగా, శివుని సహచరిని పార్వతిగా పేర్కొంటారు. కానీ నువ్వు అంతులేని మహిమలు కల నాలుగో శక్తివి, మహామాయవి. ఓ పరబ్రహ్మ మహిషి! నువ్వు ఈ విశ్వాన్ని తిప్పుతున్నావు.
కదా కాలే మాతః కథయ కలితాలక్తకరసం
పిబేయం విద్యార్థీ తవ చరణనిర్ణేజనజలమ్
ప్రకృత్యా మూకానామపి చ కవితాకారణతయా
కదా ధత్తే వాణీముఖకమలతాంబూలరసతామ్
తాత్పర్యం:
ఓ తల్లి! విద్యార్థిగా నేను నీ పాదాలను కడిగిన ఆకుపసరుతో కూడిన నీటిని ఎప్పుడు తాగుతాను? ఆ నీరు సహజంగానే మూగవారైన వారికి కూడా కవిత్వం చెప్పే శక్తినిస్తుంది కదా! అటువంటిది నీ తాంబూలం తిన్న ఎంగిలి రసం నా నోటిలోకి ఎప్పుడు వస్తుంది?
సరస్వత్యా లక్ష్మ్యా విధిహరిసపత్నో విహరతే
రతేః పాతివ్రత్యం శిథిలయతి రమ్యేణ వపుషా
చిరం జీవన్నేవ క్షపితపశుపాశవ్యతికరః
పరానందాభిఖ్యం రసయతి రసం త్వద్భజనవాన్
తాత్పర్యం:
నీ భక్తుడు సరస్వతి, లక్ష్మిలతో విహరిస్తాడు, తద్వారా బ్రహ్మ, విష్ణువులకు సవతి భర్త అవుతాడు. తన మనోహరమైన రూపంతో రతీదేవి పతివ్రతత్వాన్ని కూడా సడలిస్తాడు. అతడు పశుపాశ బంధాల నుండి విముక్తుడై, ఈ లోకంలోనే పరానందం అనే రసాన్ని ఆస్వాదిస్తాడు.
ప్రదీపజ్వాలాభిర్దివసకరనీరాజనవిధిః
సుధాసూతేశ్చంద్రోపలజలలవైరర్ఘ్యరచనా
స్వకీయైరంభోభిః సలిలనిధిసౌహిత్యకరణం
త్వదీయాభిర్వాగ్భిస్తవ జనని వాచాం స్తుతిరియమ్
తాత్పర్యం:
ఓ వాగ్దేవి! ఈ స్తుతి, సూర్యుడికి దీపాల కాంతితో హారతి ఇవ్వడం లాంటిది. చంద్రుడికి చంద్రకాంత శిలల నుండి వచ్చే నీటి బిందువులతో అర్ఘ్యం ఇవ్వడం లాంటిది. సముద్రానికి దాని నీటితోనే తృప్తి కలిగించడం లాంటిది. నీ నుండి వచ్చిన వాక్కులతోనే నిన్ను స్తుతిస్తున్నాను.
సమానీతః పద్భ్యాం మణిముకురతామంబరమణి-
ర్భయాదాస్యాదంతఃస్తిమితకిరణశ్రేణిమసృణః
దధాతి త్వద్వక్త్రంప్రతిఫలనమశ్రాంతవికచం
నిరాతంకం చంద్రాన్నిజహృదయపంకేరుహమివ
తాత్పర్యం:
ఓ దేవీ! నీ ముఖ సౌందర్యాన్ని చూసి భయపడిన సూర్యుడు, తన కిరణాలను లోపలనే ఉంచుకొని, నీ పాదాల వద్ద రత్నాలతో చేసిన అద్దంగా మారిపోయాడు. ఆ అద్దంలో నీ ముఖం ప్రతిబింబిస్తూ నిరంతరం ప్రకాశిస్తోంది. అది చంద్రుని భయం లేకుండా తన హృదయ పద్మాన్ని చూసుకుంటున్నట్లు ఉంది.
సముద్భూతస్థూలస్తనభరమురశ్చారు హసితం
కటాక్షే కందర్పః కతిచన కదంబద్యుతి వపుః
హరస్య త్వద్భ్రాంతిం మనసి జనయంతి స్మ విమలాః
భవత్యా యే భక్తాః పరిణతిరమీషామియముమే
తాత్పర్యం:
ఓ పార్వతీ! నీ భక్తులు నీలాంటి పెద్ద వక్షోజాలు, అందమైన చిరునవ్వు, కంటి చూపులో మన్మథుడి రూపం, కదంబ పుష్పంలాంటి శరీరాన్ని పొంది, శివుడి మనసులో నిన్ను చూసిన భ్రాంతిని కలిగిస్తారు. ఇది నీ భక్తులకు లభించే ఫలితం.
నిధే నిత్యస్మేరే నిరవధిగుణే నీతినిపుణే
నిరాఘాతజ్ఞానే నియమపరచిత్తైకనిలయే
నియత్యా నిర్ముక్తే నిఖిలనిగమాంతస్తుతిపదే
నిరాతంకే నిత్యే నిగమయ మమాపి స్తుతిమిమామ్
తాత్పర్యం:
ఓ నిధి స్వరూపిణీ! ఎల్లప్పుడూ చిరునవ్వుతో ఉండేదానివి, అంతులేని గుణాలు గలదానివి, నీతిలో నిపుణురాలివి, నిరాటంకమైన జ్ఞానం కలదానివి, నియమబద్ధమైన మనసు కలవారికి నిలయం అయినదానివి, విధి నుండి విముక్తి పొందినదానివి, వేదాంతాలచే స్తుతించబడేదానివి, భయం లేనిదానివి, నిత్యమైనదానివి! దయచేసి నేను చేసిన ఈ స్తుతిని కూడా స్వీకరించు.
